نام پژوهشگر: لیلا شهرامیان
لیلا شهرامیان فرهاد طلایی
جوامع واقوام بومی گروه هایی هستند که از دوران قبل از حضور متجاوزان و استعمارگران با سرزمین محل سکونت خود پیوندی تاریخی داشته و گروه خودرا از دیگر بخش های جامعه متمایز می دانند.آنها ممکن است گروه حاکم یا غیر حاکم را تشکیل دهند.اقوام بومی به واسطه الگوهای فرهنگی، نهاد های اجتماعی و نظام های حقوقی خاصشان خواهان حفظ سرزمین های اجدادی و هویت نژادی خویش بوده و هم چنین خواهان انتقال آن به نسل های بعدی خود هستند. با توجه به اصول بنیادین عام حقوق بین الملل و اصل برابری و عدم تبعیض ، اقوام بومی مستحق طیف گسترده ازحقوق میباشند که اساس آنها را حقوق بین الملل تشکیل داده است. در این راستا یکی از اقدامات عمده ، تلاشهای جهانی ومنطقه ای برای نظام مند کردن حمایت از حقوق اقوام بومی ، حقوقی هم چون حق تعیین سرنوشت ، حق مشارکت در تصمیم گیری ویا رضایت پیشین آزادانه و آگاهانه، بوده است .این اقدامات نشانگر توجه ویژه بسیاری از دولت ها ، سازمان های جهانی و منطقه ای به این مهم بوده است. هدف این پژوهش بررسی روند شکل گیری مفهوم حقوق اقوام بومی در چارچوب حقوق بین الملل و تحلیل جنبه های مختلف این مفهوم است. در این تحقیق تلاش می شود چارچوب کلی حقوق بین الملل در سطح بین المللی و منطقه ای در زمینه حقوق اقوام و مردمان بومی تبیین شده و حقوق تصریح شده ی این مردمان مورد توجه قرار گیرد. در همین راستا تاکید میگرددکه دولتها بایستی اصول حقوقی و قانونی را تدوین نمایند که تنظیم کننده روابط اعضای جامعه ای باشدکه مردمان بومی جزئی از آن هستند به گونه ای که زمینه نقض حقوق بشر اقوام بومی فراهم نگردیده ومانع از تعدی وتجاوز آنان به حقوق فردی و اجتماعی آنها شود در این صورت است که حقوق اقوام بومی مورد احترام قرار میگیرند. باید توجه داشت که ایران در خصوص اقوام بومی دارای وضعیت خاص می باشد. به حر حال نظام اداری- مدیریتی موجود ایران ساختار مشخصی را برای حقوق اقوام بومی ارائه نمی نماید و اقوام بومی با چالشهایی دراین زمینه مواجه هستند. بنابراین ضرورت دارد اقدامات لازم در ارائه ساختارمشخصی در جهت حمایت از حقوق اقوام بومی صورت گیرد. این پایان نامه نتیجه می گیرد که با وجود تلاشهای بسیار نهاد های بین المللی هنوز تعریف دقیق و روشنی از مفهوم مردمان بومی وجود ندارد. اگر چه حق تعیین سرنوشت برای آنان به رسمیت شناخته شده است ،این حق در چارچوب محدودیتهایی برای آنها قابل اعمال است. هم چنین است حق اقوام بومی نسبت به مشارکت در تصمیمات مربوط به زمین ها و منابع طبیعی شان همواره مورد توجه و رعایت قرارگیرند. به هر حال امروزه به خصوص تحول آشکاری در جهت اجرای تکلیف دولتها مبنی بر جلب رضایت آزادانه وآگاهانه مردمان بومی قبل از اکتشاف وبهره برداری منابع طبیعی صورت گرفته است. درنهایت اینکه با وجود تغییرات چشمگیری در قوانین داخلی برخی از کشور ها در خصوص حقوق اقوام و مردمان بومی بر اساس حقوق بین الملل، هنوز نیاز به توسعه بیشتری در این خصوص وجود دارد.