سورفکتانت¬ها با کاهش کشش سطحی آب و افزایش سرعت جریان آب در منافذ ریز و رطوبت در مرکز کلوخه¬های خاک ممکن است موجب رسیدن به یک تعادل پتانسیل اسمزی نزدیک تری بین لایه دوگانه پخشده الکتریکی منقطع و محلول خاک (افزایش سرعت تورم و انقباض خاک) و در نتیجه افزایش سرعت ورود پتاسیم از سطوح تبادلی به محلول خاک و جذب بیشتر عناصر خاک (پتاسیم) و افزایش عملکرد شوند. تحقیق حاضر در راستای بررسی تاثیر محلول پاشی سورفکتانت روی سطح یک خاک لومی با سطح ویژه بالا با دانه¬بندی نامناسب بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه سویا و نیز جذب پتاسیم انجام پذیرفت. این خاک¬ها سرعت تعادل اسمزی فوق الذکر را کاهش و قابلیت استفاده آن را محدود می¬کنند. این تحقیق در قالب یک طرح اسپیلت پلات که کرت¬های اصلی آن تیمار با کود پتاسیم در 2 سطح و کرت¬های فرعی آن سرفکتانت در 4 سطح 0، 2 و 4 و 6 لیتر بر هکتار با 4 تکرار بودند طی سال زراعی 92-91 در اراضی مزرعه شماره 1 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به اجرا در آمد. سورفکتانت مورد استفاده از نوع غیر یونی از خانواده 2,1-propanediol بود. رطوبت خاک در 4 مرحله و مقاومت مکانیکی خاک در طول فصل رشد در 6 مرحله اندازه¬گیری شد. سورفکتانت موجب افزایش رطوبت خاک در عمق 8-0 سانتیمتر در همه¬ی مراحل نمونه گیری و در عمق 16-8 در سه مرحله شد و مقاومت مکانیکی خاک را در چهار مرحله کاهش داد. عملکرد و اجزای عملکرد سویا و پتاسیم و ازت دانه گیاه در مرحله برداشت اندازه¬گیری شدند. نتایج حاکی از آن است که تأثیر کود کلرید پتاسیم روی اجزای عملکرد و عملکرد دانه در سطح احتمال 5% معنی¬دار بود. پتاسیم قابل جذب خاک با دو روش استات آمونیوم و تترافنیل بران سدیم در دو مرحله گلدهی و برداشت عصاره¬گیری و اندازه¬گیری شدند. اثر متقابل کود پتاسیم و سورفکتانت بر غلظت پتاسیم قابل عصاره¬گیری با تترا فنیل بران سدیم در مراحل قبل گلدهی و برداشت معنی¬دار شد بطوریکه غلظت بالای سورفکتانت در معیت کود کلرید پتاسیم موجب افزایش رطوبت خاک، کاهش مقاومت مکانیکی خاک، افزایش پتاسیم قابل عصاره-گیری از خاک و جذب پتاسیم توسط دانه سویا و عملکرد آن شد. واژه¬های کلیدی: پتاسیم، سورفکتانت، عملکرد سویا ، اجزای عملکرد، تترافنیل بران سدیم