نام پژوهشگر: احسان مقدم نیا
احسان مقدم نیا عباسعلی رهبر
پژوهش حاضر براساس ماهیت و روش، در زمره ی تحقیقات و پژوهش های توصیفی و تحلیلی است که با نگاهی از منظر اندیشه های اسلامی، به بررسی مقایسه ی اندیشه سیاسی سید جمال الدین اسدآبادی واندیشه های محمد عبده با تاکید بر منطق فکری آنان جمع آوری شده است. توجه جدی به اهمیت رشد جریان اسلام خواهی در دو قرن اخیر در رابطه با علل و عوامل ظهور اندیشه های بنیادگرایی بخصوص در کشورهای عربی همچون کشور مصر نشان داده شده است. جوامع روشنفکری اسلام گرایان در جهان عرب توانسته است تحولات جدیدی در مسیر اندیشه های اسلامی، رویکرد تجدد خواهی و اندیشه های نوخواهی از مبانی و تفاسیر منابع دین اسلام استخراج و در جامعه عرب به مرحله ظهور برساند. سوال اصلی آنست که تفاوت ها و اشتراکات مهم اندیشه های سید جمال الدین با محمد عبده در چه زمینه هایی بوده است؟ برای یافتن پاسخ این سوال پژوهشگر با در نظر گرفتن تعاریف مفهومی و کلامی، متغیرهای مرتبط با موضوع، یعنی متغیر مستقل (سید جمال الدین و محمد عبده) و متغیر تابع (اندیشه های سیاسی آنان) سعی و تلاش در اثبات فرضیه اینکه (سید جمال الدین و محمد عبده در تجدید حیات اسلام و نفی استعمار و استبداد با یکدیگر مشترک بوده اما در روشهای بیداری اسلامی با یکدیگر اختلاف نظر داشته اند) دارد. بطور خاص می توان گفت تحقیق حاضر با عنایت به مدلهای نظریه پردازی در حوزه اندیشه های سیاسی اسلام و با نگاهی به طول حیات سیاسی و مبارزاتی و اجتماعی سید جمال الدین و محمد عبده و اوضاع فکری و اندیشه های مراکز علوم دینی و آموزشی کشورهای عربی و مسلمان و پیامدهای آنها در جهان اسلام پرداخته است. در خاتمه به این نتیجه رسیده است که ریشه های اصلی فکری، سیاسی و اجتماعی سید جمال الدین برگرفته از قرآن، حدیث و عقل بوده و تحولات فکری و اندیشه های سیاسی اسلام خواهانه محمد عبده متأثر از روشنفکران غربی بوده است.