نام پژوهشگر: عباد محمدیان

سبک شناسی گفتمانی در خطبه های اخلاقی- معنوی مشهور نهج البلاغه امام علی (ع)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اراک - دانشکده علوم انسانی 1393
  عباد محمدیان   ابراهیم اناری بزچلوئی

سبک¬شناسی گفتمانی، یکی از رویکردهای نوین زبان¬شناسی است که به مطالعۀ ساختارهای متون می-پردازد و برای آن¬که چگونگی تکوین معنا را توضیح دهد، ویژگی¬های زبانی، اجتماعی و فرهنگی متون را بررسی می¬کند. از مهم¬ترین اهداف این رویکرد، بررسی قراردادهای ناظر بر پیوند جمله¬ها به یکدیگر و پیوند آن¬ها به بافت است که چگونه ارتباط موفقی را بوجود آورده¬اند. از این¬رو، تحلیل¬گر گفتمان، برای بررسی پیوندهای میان بافت و زبان، لایۀ آوایی، لایۀ واژگانی، لایۀ نحوی، لایۀ کاربردشناختی و کنش¬های گفتاری متن را می¬کاود. از نمونه¬های والای ارتباط موفق، سخنان امام علی (ع) است که در کتاب ارزشمند نهج¬البلاغه گردآوری شده است. سخنان امیر مؤمنان (ع)، از بهترین اسلوب بیان بهره برده و دارای عالی¬ترین سطح بلاغت است که سبب ارتباط موفق ایشان، به بهترین وجه ممکن با مخاطبان شده است. بنابر مطالعات انجام شده، دلیل ارتباط موفق امام علی (ع) با مخاطبان، به کارگیری عناصر زبانی مختلف و هماهنگ با مقتضای حال است. این به اقتضای حال سخن گفتن را می¬توان در بخش آوایی: ناشی از تکرار برخی همخوان¬ها و واکه¬های تأثیرگذار در تداعی معانی و در بخش نحوی: استفاده از قواعد دستوری دقیق و هدفدار، آرایه¬های ادبی و جملات کوتاه و بلند و در بخش کنش گفتاری: استفاده از افعالی که بیانگر نگرش امام (ع) هستند، معرفی کرد. بنابراین، در این اثر پژوهشی، مؤلفۀ سبک¬شناسی، در خطبه¬های مشهور جهاد، غراء و اشباح مورد تحلیل معناشناسانه از سه سطح: آوایی، نحوی و کنش گفتاری، در فرازهای انتخاب شده از خطبه¬ها، قرار گرفته¬ است. این پژوهش، بر آن است تا در بخش آوایی: تکرار آواها و همخوان¬ها و در بخش نحوی: تأثیر قواعد دستوری، آرایه¬های ادبی و کوتاهی بلندی جمله¬ها و در بخش کنش¬های گفتاری: تأثیر افعال گفتاری را که در تداعی معانی مورد نظر امام (ع) نقش بسزایی داشته¬اند، مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. با این شیوۀ بررسی، علاوه بر مشاهدۀ هماهنگی سه لایۀ مختلف زبان¬شناسی، پیوستار معنایی این سه لایه و رابطۀ مستقیم این سه را با بافت اجتماعی، به وضوح می¬توان مشاهده نمود و فصاحت و بلاغت نهج¬البلاغه را که زبانزد عام و خاص است، به صورت بهتری درک کرد.