نام پژوهشگر: منصوره ساتر

تحلیل تفسیری تشبیهات و استعاره های 200آیه از سوره ی بقره
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1393
  منصوره ساتر   سعیده غروی

قرآن، کتاب تربیت و هدایت است و معارف حیات بخش آن، زنده کننده ی دل ها و بیدارگر وجدان ها است. قرآن برای گروه خاصّی نازل نشده، بلکه کتابی جهانی است‏ و مخاطبین آن تمامی مردم می باشند؛ بنابراین بالاترین مفاهیم معنوی را در قالب الفاظ درآورده و از آنجا که بعضی مفاهیم و حقایق وسعتی دارد که قالب ماده گنجایش آن را ندارد، در قالب تشبیه و استعاره به فصیحترین شکل درآمده تا میزان فهم حقایق را برای بشر مادی بهتر امکان پذیر سازد. از آنجا که تشبیه و استعاره، از اجزای بلاغت کلام است، دقت و تأمل در آن، بر گیرایی و جذابیت آن می افزاید و فهم سخن را برای مخاطب آسانتر می سازد. نگریستن به مفاهیم و معنای نهفته در قالب تشبیه و استعاره از نگاه مفسران از اهمیت به سزایی برخوردار است که در این پایان نامه از این منظر به بررسی تحلیلی تشبیهات و استعاره های یک جزء و نیم از آیات الهی پرداخته می شود. نتیجه این بررسی حکایت از آن دارد که بسیاری از مفسران بیشتر به جنبه ی تحلیل تفسیری این آیات اشاره داشته اند. تشبیهات و استعاره های این 200 آیه در موضوعات مختلفی هستند که از این جمله می توان به چند نمونه اشاره کرد: ترسیم حال منافقان و متقین؛ تمثیل به پشه که به عنوان مثلی برای دنیا و اهلش و در مقام تحقیر و بیان ضعف مدعیان زده شده است؛ قساوت و روی گردانی دل های کافران از حق به سنگ سخت و محکم و حتی سخت تر از آن تشبیه شده است و این قساوت قلب کنایه از عدم تأثیر آیات و معجزات در نفوس آن هاست؛ مهر زدن به دل های کافران و گوش ها و چشم های آنان و... . البته این نکته را نیز باید یادآور شد که همه ی مفسران به تشبیهات و استعاره ها توجه نداشته اند و بسیاری از مفسران از آن ها به صورت خیلی مختصر یاد کرده اند. کلیدواژه: تشبیه، استعاره، تفسیر، تحلیل تفسیری، 200 آیه از سوره بقره.