این آزمایش جهت ارزیابی اثرات شیوه های مختلف استفاده از اسید آلی (در خوراک یا آب) و نیز شکل مصرف گیاهان دارویی (عصاره در مقابل اسانس) در جوجه های گوشتی انجام گردید. تعداد 336 قطعه جوجه یکروزه گوشتی نژاد راس 308 (به صورت مخلوط مرغ و خروس) به طور تصادفی به 6 تیمار با 4 تکرار (14 قطعه در هر تکرار) در قالب یک طرح کاملاً تصادفی به مدت 49 روز، اختصاص یافتند. تیمارهای آزمایشی شامل جیره بر پایه ذرت-سویا به عنوان شاهد، جیره حاوی 1گرم در کیلوگرم محصول تجاری بیوسنس (مخلوط اسانس رازیانه، مرزه، بادرنجبویه، آنیسون، پونه کوهی و آویشن)، جیره حاوی 1گرم در کیلوگرم محصول تجاری بیواکستراکت (مخلوط عصاره الکلی گیاهان مذکور)، جیره حاوی 1گرم در کیلوگرم محصول تجاری توتاسید (مخلوط اسید سیتریک، اسید فوماریک و پروپیونات کلسیم)، آب آشامیدنی حاوی 0/5 گرم در هر لیتر اسید آلی توتاسید و آب آشامیدنی حاوی 1 گرم در هر لیتر اسید آلی توتاسید بودند. نتایج حاصل نشان داد که تیمارهای آزمایشی تأثیر معنی داری بر افزایش وزن بدن و مصرف خوراک نسبت به گروه شاهد نداشتند (0/05<p)، بجز در دوره سنی 25-42 روزگی که افزودن بیوسنس به جیره موجب افزایش معنی دار (0/05>p) ضریب تبدیل خوراک نسبت به سایر تیمارها شد. در سایر سنین، ضریب تبدیل خوراک توسط تیمارهای آزمایشی تحت تأثیر قرار نگرفت (0/05<p). در سن 23 روزگی استفاده از توتاسید و بیوسنس و بیواکستراکت باعث کاهش معنی دار وزن پیش معده، پانکراس و دئودنوم در مقایسه با تیمار شاهد شد (0/05>p). در سن 43 روزگی استفاده از توتاسید و بیوسنس و بیواکستراکت در جیره باعث کاهش معنی دار وزن چینه دان و استفاده ازتوتاسید باعث کاهش معنی دار وزن دئودنوم در مقایسه با تیمار شاهد شد (0/05>p). استفاده از 1 گرم توتاسید در هر لیتر آب به طورمعنی داری جمعیت باکتری های اشریشیاکلی سکوم جوجه های گوشتی را در مقایسه با سایر تیمارها کاهش داد (0/05>p). تیمارهای آزمایشی تأثیر معنی داری بر ph سکوم، ایلئوم و دئودنوم جوجه های گوشتی در سن 23 روزگی نداشت (0/05<p)، اما افزودن 1 گرم توتاسید در کیلوگرم جیره موجب کاهش معنی دار ph ژوژنوم نسبت به گروه شاهد شد (0/05>p). تیمارهای آزمایشی تأثیر معنی داری بر تیتر آنتی بادی علیه srbc و نیوکاسل در سنین 22 و 30 روزگی نداشتند (p>0/05). تأثیر تیمارهای آزمایشی بر هیستومورفولوژی روده جوجه های گوشتی در سن 23 روزگی غیر معنی دار بود (0/05<p). نتایج مقایسات مستقل نشان داد که بکارگیری توتاسید محلول در آب در مقابل توتاسید مخلوط در جیره و بیوسنس در مقابل بیواکستراکت آن ها موجب افزایش معنی دار ph ژژنوم در 23 روزگی و همچنین بکارگیری توتاسید محلول در آب در مقابل توتاسید مخلوط در جیره موجب افزایش معنی دار وزن دئودنوم و چینه دان در 43 روزگی شد (0/05>p). با توجه به نتایج مطالعه حاضر می توان بیان کرد که شیوه های مختلف بکارگیری توتاسید (در خوراک یا آب) و نیز شکل مصرف گیاهان دارویی (بیواکستراکت در مقابل بیوسنس) استفاده شده در این مطالعه تأثیری بر عملکرد جوجه های گوشتی تا سن 49 روزگی نداشت و نتوانستند باعث بهبود سیستم ایمنی و توسعه دستگاه گوارش شوند.