شهر بخارا از مناطق باستانی ماوراءالنهر بوده است که در سال 90 هجری قمری بدست مسلمانان فتح شد و به یکی از مهم ترین مراکز تمدن ایران و اسلام تبدیل شد . این شهر در روزگار حکومت سامانیان ( 279 – 389 ه ق ) به دلیل پایتخت بودن به اوج رونق خود رسید و مهد فرهنگ و هنر و ادب شد . قراخانیان در سال 389 ه ق بخارا را تصرف کردند . اگرچه بخارا دیگر جایگاه قبلی خود را نداشت اما در این دوران مرکز بزرگ تعلیم مذهب حنفی شد . همچنین قراخانیان به اقدامات عمرانی بسیاری در این شهر دست زدند . قراخانیان از سال 482 ه ق تحت تابعیت سلجوقیان به حاکمیت خود بر بخارا ادامه دادند . اتمام دوره ی حکمرانی قراخانیان بر شهر بخارا در زمان سنجر سلجوقی بوده است که حکومت شهر بخارا را به آل برهان سپرد . آل برهان به دلیل داشتن ریاست دینی و سیاسی از نفوذ دینی و اجتماعی بسیاری در بخارا برخوردار بودند . آنان قدرت روحانی و سیاسی خود را در دوره ی قراختاییان که در سال 536 ه ق در ماوراءالنهر استقرار یافتند و خوارزمشاهیان که در سال 604 ه ق بخارا را فتح کردند ، همچنان حفظ نمودند . توجه برهانیان به علم و ادب ، بخارا را به کانون دانش و مرکز نشر علوم رایج آن روزگار تبدیل کرد . شهر بخارا در سال 617 ه ق به تصرف مغولان درآمد . از جمله نمادهای مقاومت مردم بخارا در برابر مغولان ، قیام تارابی ( 636 ه ق )است . ویرانیهای دوره ی مغولان در بخارا با وجود یک دوره تلاش برای بازسازی از جمله پایه گذاری مدارس خانیّه و مسعودیّه همچنان باقی بود . این پژوهش تلاشی است در جهت پاسخگویی به این سوال که در شهر بخارا از آغاز قرن پنجم تا پایان قرن هفتم هجری قمری چه تحولات سیاسی و اجتماعی رخ داده است ؟