یکی از روش های کنترل نماتود ریشه گرهی پسته (meloidogyne javanica)، بکارگیری عصاره گیاهانی است که اثر ضد نماتودی دارند. به منظور بررسی اثرات متقابل عصاره برخی گیاهان دارویی و نماتود مولد غده m. javanica ، مطالعات آزمایشگاهی، گلخانه ای و بیوشیمیایی انجام شد. نماتود (جمعیت باغات پسته سیرجان) نیز به روش single egg mass بر روی میزبان گوجه فرنگی در گلخانه تکثیر شد. در این تحقیق گیاهان شاهدانه(cannabis sativa) ، کارده(arum maculatum) ، اسپند (peganum harmala)، بومادران (achillea millefolium) و درمنه ترکی (artemisia cina) انتخاب شده و فعالیت ضد نماتودی عصاره اتانولی آنها علیه نماتود مولد گره ریشه پسته در شرایط آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. دو فاکتور تفریخ تخم و مرگ و میر لارو سن دوم نماتود مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح فاکتوریل کاملا تصادفی در غلظت های 0، 0/5، 2/5 و 5 درصد و با سه تکرار ، در زمان های12، 24، 48 و 72 ساعت انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که عصاره اتانولی اسپند با 94/4%، در غلظت 5% بیشترین و عصاره بومادران با 4/04 درصد کمترین اثر را در مرگ و میر لاروسن دوم نماتود در سطح یک درصد داشتند. عصاره اسپند با 4/83 درصد بیشترین و عصاره بومادران با 27/50 درصد (p<0.01) کمترین تاثیر روی تفریخ تخم نماتود مولد غده نشان دادند. در آزمایشات گلخانه ای مایه تلقیح که حاوی 10 هزار تخم و لارو سن دوم نماتود مولد غده ریشه به گیاهچه پسته که در مرحله 6-4 برگی بود، افزوده شد. عصاره و پودر گیاهان آویشن، شاهدانه و اسپند در سه غلظت mg/ml40، 30 و 20 بیست و چهارساعت بعد از تلقیح به گیاهان افزوده شدند. از نماتودکش فنامیفوس به عنوان اثر مقایسه ای استفاده شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی شامل 14 تیمار و با پنج تکرار انجام شد. فاکتورهای رویشی گیاه (وزن تر و خشک شاخساره و ریشه، طول شاخساره و ریشه) و شاخص های مربوط به نماتود (تعداد گال، شاخص گال، تعداد لارو سن دوم در 100 گرم خاک و فاکتور تولید مثل) اندازه گیری و برآورد شد.آنالیز داده ها با نرم افزار sas انجام شد. نتایج نشان داد تمام تیمارها نسبت به شاهد کاهش معنی داری (p<0.05) در فاکتورهای زایشی نماتود داشتند. بیشترین کاهش مربوط به عصاره mg/ml40 شاهدانه و نماتودکش فنامیفوس بود. نتایج همچنین نشان داد که استفاده از پودر گیاهی به عنوان مکمل به خاک سبب افزایش فاکتورهای رویشی پسته می شود. در بررسی های بیوشیمیایی نتایج حاصله نشان داد که میزان فنل کل در تیمارهای پودر شاهدانه و عصاره اسپند (mg/ml40) با شاهد اختلاف معنی دار (p<0.05) نشان می دهد.