از دیابت به عنوان یکی از عوامل ناباروری زنان نام برده می شود. با توجه به اهمیت تخمدان در باروری زنان، این اندام یکی از اندام هایی است که تحت اثر دیابت ساختار آن تحت تاثیر قرار می گیرد. استرس اکسیداتیو به شدت با دیابت و عوارض آن در ارتباط است. لذا آنتی اکسیدان ها می توانند نقش مهمی در محافظت بدن در بیماران دیابتی ایفا کنند. یکی از بهترین آنتی اکسیدان های شناخته شده روی است. روی همچنین در ساختار انسولین شرکت دارد و در متابولیسم گلوکز نقش دارد. از طرفی به عنوان یک فاکتور مهم در تولیدمثل و باروری کامل مورد توجه است. نانو اکسید روی یکی از مشتقات روی است که در مطالعات اخیر از آن به عنوان یک عامل ضد دیابت قوی نام برده شده است. بنابراین در مطالعه حاضر اثرات حفاظتی آن بر تخمدان در موش های صحرایی با اکسید روی معمولی مقایسه شده است. در این مطالعه تعداد 40 سر موش صحرایی ماده بالغ به طور تصادفی به 5 گروه تقسیم شدند. گروه کنترل(بدون تیمار)، گروه شاهد(دریافت نرمال سالین)، گروه دیابتی(دریافت استرپتوزوتوسین با دوز 60 میلی گرم به کیلوگرم به صورت درون صفاقی)، گروه دیابتی + اکسید روی ( دریافت استرپتوزوتوسین با دوز 60 میلی گرم به کیلوگرم به صورت درون صفاقی و 30 میلی گرم اکسید روی داخل صفاقی روزانه به مدت 4 هفته) و گروه دیابتی + نانو اکسید روی ( دریافت استرپتوزوتوسین با دوز 60 میلی گرم به کیلوگرم به صورت درون صفاقی و 30 میلی گرم بر کیلوگرم نانو اکسید روی درون صفاقی روزانه به مدت 4 هفته). 24 ساعت پس از آخرین تزریق، ابتدا وزن و قند خون موش ها اندازه گیری شد. سپس آسان کشی شدند و تخمدان ها جدا شد. از تخمدان ها به روش معمول مقاطع بافتی، برش هایی به ضخامت 5 میکرومتر تهیه و با هماتوکسیلین-ائوزین و pas رنگ آمیزی شدند. اکسید روی و نانو اکسید روی قند خون را کاهش دادند و از کاهش وزن ناشی از دیابت جلوگیری کردند(p<0.05). دیابت باعث کاهش معنی دار تعداد فولیکول های آغازین و جسم های زرد شد(p<0.05). در حالی که بر سایر فولیکول ها شامل فولیکول های اولیه، ثانویه و ثالثیه و قطر فولیکولی اثر قابل توجهی نداشت(p>0.05). تجویز اکسید روی مانع از کاهش تعداد فولیکول های آغازین و اجسام زرد به صورت معنی دار شد(p<0.05). تجویز نانواکسید روی مانع از کاهش تعداد فولیکول های آغازین به صورت معنی دار شد و در مقایسه با سایر گروه های مورد مطالعه باعث افزایش معنی دار تعداد اجسام زرد شد(p<0.05). این نتایج نشان داد که اکسید روی و نانو اکسید روی هر دو می توانند به عنوان عوامل هیپوگلیسمیک در افراد دیابتی استفاده شوند و بر بافت تخمدان نیز می توانند اثرات محافظتی داشته باشند. به نظر می رسد که نانو اکسید روی در مقایسه با اکسید روی ممکن است اثرات محافظتی بیشتری داشته باشد و ممکن است روی فولیکول زایی نیز اثر تحریکی داشته باشد.