نام پژوهشگر: ملیحه حامدیان
ملیحه حامدیان حمید اجتهادی
کوه های نجفی واقع در حاشیه جنوب غرب مشهد، بخشی از کوهپایه های رشته کوه بینالود در استان خراسان رضوی با مساحت تقریبی 450 هکتار است. با توجه به مطالعات قبلی، این رشته کوه دارای تنوع گونه ای گیاهی بالایی است. در طی سالیان اخیر شهر سازی و تغییر کاربری کوه های نجفی، فشار تخریبی زیادی به منطقه وارد کرده است. این مطالعه برای بررسی تنوع زیستی و شناسایی گونه های گیاهی با استقرار واحدهای نمونه برداری به صورت تصادفی و در جهت های مختلف جغرافیایی و طبقات ارتفاعی مختلف انجام شد. 311 گونه گیاهی از این منطقه جمع آوری شد که در بین این گیاهان 1 گونه باز دانه، 266 گونه نهان دانه دو لپه ای و 44 گونه نهان دانه تک لپه ای تشخیص داده شد. از مجموعه 56 تیره گیاهی در این منطقه، بزرگترین تیره های گیاهی asteraceae (53 گونه)، brassicaceae (27 گونه)، poaceae (24 گونه) و fabaceae (21 گونه) بود. در بین 206 جنس شناسایی شده،l. astragalus (12 گونه) وl. euphorbia (6 گونه) بزرگترین جنس های منطقه بودند. شکل زیستی گیاهی غالب منطقه را تروفیت ها با 43/7 درصد و همی کریپتوفیت ها با 33/8 درصد تشکیل می دهند. در بررسی پراکندگی جغرافیایی گیاهان، منطقه رویشی ایران و تورانی بیشترین فراوانی (62/3 درصد) را به خود اختصاص داده اند و 6/11 درصد گونه ها اندمیک و نیمه اندمیک بودند. مطالعه تنوع زیستی نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا مقادیر شاخص های تنوع زیستی بطور معنی دار (p<0/05) افزایش می یابد. بر این اساس، بیشترین مقادیر شاخص های تنوع زیستی در طبقه ارتفاعی 1450- 1550 متر و کمترین آن در طبقه ارتفاعی 1250- 1350 متر بود. از دلایل کاهش تنوع زیستی در طبقه ارتفاعی پایین، می توان به ساخت و ساز های غیر اصولی، تخریب توسط گردشگران بدون اطلاع و همچنین جمع آوری گیاهان دارویی اشاره کرد. همچنین نتایج این بررسی نشان داد که جهت شیب، تأثیر معنی داری (p<0/05) در غنا و تنوع گونه ای دارد. در بین شیب های جغرافیایی، بالاترین مقدار شاخص های تنوع گونه ای و غنای گونه ای به شیب شمال و سپس به ترتیب مربوط به منطقه مسطح و شیب شرق وکمترین آن مربوط به شیب های جنوبی و غربی است. تنوع بالا در شیب شمالی می تواند به دلیل وجود رطوبت بیشتر و تابش آفتاب کمتر در این جهت باشد.