نام پژوهشگر: عاطفه حسن توکلی
عاطفه حسن توکلی عباس میرشکاری
شرکت های مادر از جمله نهادهایی است که با تغییر نیازهای جامعه به وجود آمده و البته توانسته است به نحو چشمگیری آن چنان که باید و شاید نظر بازرگانان و حتی دولت ها را به خود جلب نماید. شرکت های مادر به شرکت هایی گفته می شود که با خرید سهام سایر شرکت ها این قدرت را می یابد تا کنترل و مدیریت شرکت های دیگر را در اختیار گیرند و با سود جستن از مدیرانی لایق و خلاق باعث هم افزایی کل مجموعه گردد. از نقطه نظر اقتصادی، تشکیل شرکت های هلدینگ دارای مزایای قابل توجهی است از جمله آن که سهامداران آن بدون به دوش کشیدن مسئولیت خطیر اداره شرکت، در منافع آن سهیم می گردند، همچنین از مزایای مالیاتی نیز می توانند بهره مند گردند و ریسک را در کل مجموعه پخش نمایند. با عنایت به مزایایی که درخصوص شرکت مادر ذکر شد و تأثیر بسزایی که در اقتصاد کشورها دارد لازم دیده شد از نقطه نظر حقوقی نیز این شرکت ها مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. در واقع، در خصوص ماهیت حقوقی این شرکت ها می توان گفت به نوعی یک «سهامدار حرفه ای» هستند که درصددند تا با خرید سهام سایر شرکت ها علاوه بر هم افزایی و به حداکثر رساندن سود، از هدر رفتن زمان و هزینه جلوگیری به عمل آورد، درنتیجه، شرکت مادر یک «سهامدار ویژه» است که افزون بر مالکیت سهام شرکت تحت پوشش همچون یک سهامدار عادی، کنترل و اداره ی شرکت های تحت پوشش را نیز در دست دارد. در نوشتار پیشرو، خواهیم دید که شرکت های فوق الذکر از شرکت های تحت پوشش خود شخصیت حقوقی مستقلی دارند و از تعدد شخصیت بهره می برند و همین امر یکی از مزایای مهم این قبیل شرکت ها به شمار می رود که باعث محبوبیت این شرکت ها در عرصه ی بین المللی شده است چراکه این امر ریسک سرمایه گذاری صاحبان سرمایه را کاهش می دهد و باعث می شود ورشکستگی یا عدم موفقیت یکی از شرکت های تحت پوشش، تأثیر سوئی بر سایر شرکت ها و شرکت مادر نگذارد. شرکت مادر می تواند در قالب هر کدام از شرکت های هفت گانه موجود در ماده 20 قانون تجارت مصوب 1311 موجودیت یابد ولی این امر یک استثناء نیز دارد و آن زمانی است که شرکت مادر مزبور بخواهد در سازمان بورس اوراق بهادار به فعالیت بپردازد که در آن صورت، طبق اساسنامه نمونه ی این شرکت ها تنها باید در قالب شرکت سهامی عام یا خاص درآید. از دیگر فواید و مزایای این شرکت ها تعامل شرکت مادر و شرکت های تحت پوشش است چراکه این امر جزء ذات جوهری اینگونه شرکت ها است و ملاحظه می شود همین خصوصیت، موجب سودآوری و حداکثر شدن منافع خواهد شد.