چکیده بومادران (achillea sp)یکی از مهمترین گیاهان دارویی و زینتی دنیا است. با توجه به این که ایران در یکی از مناطق خشک و نیمه خشک جهان واقع شده است، بررسی تنش خشکی و معرفی گیاهان زینتی مقاوم به شرایط کم آبیاری و همچنین تاثیر کم آبیاری بر گیاهان دارویی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. پژوهش حاضر در راستای تعیین ژنوتیپ و رژیم آبیاری مناسب و همچنین ارزیابی اثرات تنش آبی برخصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک وانتخاب ژنوتیپ های مناسب از نظر مقاومت به خشکی و عملکرد بهتر در شرایط کم آبیاری بر روی دوازده ژنوتیپ از شش گونه بومادران هزاربرگ شامل a.millefolium (ژنوتیپ های همدان، کندوان، لیتوانی، انگلیس، ارومیه )، filipendulina a. (ژنوتیپ های آمریکا و اردبیل)، a. santolina (ژنوتیپ چهارمحال وبختیاری)، nobilis a. (ژنوتیپ مشهد)، a.aucherii (ژنوتیپ البرز) و a. pachycephalla (ژنوتیپ های همدان و گلستان) اجرا شد. آزمایش به صورت تجزیه مرکب و در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد و از لحاظ برخی صفت مورفولوژیک و فیزیولوژیک و درصد اسانس تحت دو شرایط آبیاری شامل آبیاری بر اساس 70 و 140 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس a مورد بررسی قرار گرفتند. اثر متقابل رژیم آبیاری بر روی نمونه ها معنی دار شد.کم آبیاری باعث کاهش ارتفاع بوته، گسترش بوته، قطرگل آذین و مدت زمان گلدهی گردید در حالی که باعث افزایش پرولین و درصد اسانس شد. بالاترین ارتفاع بوته، پوشش بوته، قطر گل آذین، مدت زمان گلدهی، پرولین، کلروفیل و درصد اسانس به ترتیب در ژنوتیپ های لیتوانی، همدان و گلستان، کندوان، شهرکرد، کالیفرنیا، انگلستان و لیتوانی اندازه گیری شد، در حالی که کمترین ارتفاع بوته، پوشش بوته، قطر گل آذین، مدت زمان گلدهی، پرولین، کلروفیل و درصد اسانس به ترتیب در ژنوتیپ های شهرکرد، شهرکرد، البرز، ارومیه، همدان، کندوان و البرز تحت آبیاری کامل حاصل شد. بالاترین ارتفاع بوته، پوشش بوته، قطر گل-آذین، مدت زمان گلدهی، پرولین، کلروفیل و درصد اسانس به ترتیب در نمونه های لیتوانی، همدان و گلستان، انگلستان، شهرکرد، کالیفرنیا، انگلستان و شاندیز اندازه گیری شد، در حالی که کمترین ارتفاع بوته، پوشش بوته، قطر گل آذین، مدت زمان گلدهی، پرولین، کلروفیل و درصد اسانس به ترتیب در نمونه های شهرکرد، شاندیز، البرز، ارومیه، همدان، کندوان، و همدان تحت شرایط کم آبیاری اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که صفات اندازه گیری شده تحت تاثیر ژنوتیپ و رژیم آبیاری قرار گرفتند و امکان انتخاب ژنوتیپ مناسب در شرایط کم آبیاری و آبیاری معمولی وجود دارد. ژنوتیپ های کالیفرنیا و اردبیل مناسب برای استفاده در فضای سبز و ژنوتیپ لیتوانی مطلوب برای تولید اسانس در شرایط آبیاری معمولی بودند در حالی که، ژنوتیپ های انگلستان، شهرکرد و البرز مناسب برای استفاده در فضای سبز و ژنوتیپ های کالیفرنیا و شاندیز مناسب برای تولید اسانس تحت شرایط کم آبیاری بودند. واژه های کلیدی: بومادران، درصد اسانس،کم آبیاری، گیاهان زینتی