نخود وحشی یکی از اعضای مهم تیره باقلائیان fabaceae است که دارای اهمیت اقتصادی قابل توجهی در تغذیه دام ومصارف دارویی است. باززایی از طریق کشت بافت یکی از روش های مناسب و موثر برای حفظ و تکثیرگیاهان به شمار می رود. در پژوهش حاضرالقاء کالوس و باززایی در شرایط درون شیشه در ریزنمونه برگ، ساقه و مریستم دو گونه نخودوحشی c.kermanense و c.judaicum بررسی گردید. ریزنمونه ساقه، برگ و مریستم دو گونه روی محیط کشت حاوی هورمون(bap1/1, 0/67mg/l) و (0/5, 1, 1/5, 2, 2/5, 3 ) و(0/1naa+0/5mg/lbap) ،(0/2naa+0/8mg/lbap) و (0/2bap+0/4mg/lnaa)و (0/2, 0/5, 1 mg/l) برای القاء کالوس مورد مطالعه قرار گرفت. از بین دو گونه مورد بررسیc.judaicum از فراوانی کالوس دهی بالایی برخوردار بود، بهترین ریزنمونه نیز برای القاء کالوس، ساقه تعیین شد. ریزنمونه برگ هم کالوس دهی را القاء کرد اما فراوانی آن نسبت به ساقه کمتربود.موثرترین محیط کشت القاءکالوس bap (1/1mg/l)، (0/1mg/lnaa+0/5bap) و(0/2naa+0/8mg/lbap)است.مقایسه کالوس دهی هورمون های bap و توفوردی نشان داد که هورمون bap بسیار موثرتر از- 2,4است. ریزنمونه های(ساقه، برگ، مریستم واپی کوتیل) روی محیط ms با سطوح مختلف (0/2bap+0/1kin+0/01mg/l iba) (0/1tdz+0/1kin)،tdz( mg/l0/05،0/01،0/ 5)، mg/l1/0kin+mg/l1/0tdz) و (mg/l0/05iba+mg/l0/5bap+b5vitamin+ms) برای القاء شاخه های متعدد کشت شدند. فراوانی باززایی شاخه های گونه c.kermanense روی محیط های (bap 0/2، 0/5mg/l) و 0/2bap+0/1kin+0/01mg/l iba) معنی دار بود و بیشترین تعداد نوشاخه را ایجادکرد. ریزنمونه ساقه گونه c.judaicum روی محیط (mg/l0/05iba+mg/l0/5bap+b5vitamin+ms) باززایی در حد 2 تا 3 شاخه انجام داد. شاخه های باززا شده گونه c.kermanenseروی محیط (1mg/liba+ms) تشکیل ریشه داد.