نام پژوهشگر: سجاد شفیع پور بروجنی

ارتباط آوایی- محتوایی(فنوسمانتیک) در قرآن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم - دانشکده علوم قرآنی آمل 1393
  سجاد شفیع پور بروجنی   سیده فاطمه سلیمی

دانش فنوسمانتیک یا همان دانش معناشناسی آوایی از جمله دانش های نوین می باشد که به تازگی مورد توجه اندیشمندان قرآنی قرار گرفته است. معناشناسی آوایی عبارت است از: ایجاد ارتباط میان آواها و متغیرهای حاصل از آن ها با مدلول های معنایی جهت ایجاد سطوح های مختلف معنایی و تصویر سازی ذهنی برای مخاطب از مراد جدی و حالات و صفات گوینده. دانش معناشناسی آوایی متشکل از: سه بخش آوا، معنا و رابطه میان این دو می باشد. این دانش در دو حوزه اصلی پی گیری می شود: نخست: کشف نشانه های آوایی و ارتباط آن ها با معانی که سبب کشف مدلولی جدید و تصویر سازی ذهنی از معانی می گردد و دیگر معناشناسی آوایی واژگان و جملات که در این قسم آواها خود نشانه هایی در جهت کشف معنا می باشند. دانش معناشناسی آوایی از لحاظ آوا به دو دسته آوای بیرونی و درونی در قرآن کریم تقسیم بندی می شود. منظور از آوای درونی، آوایی است که با استفاده از صنایع بدیع لفظی و ترکیب واژه با واژگان دیگر به وجود می آید. صنایعی که باعث می شوند، واژگان به وسیله تشابه و هماوایی هر چه بیشتر مصوت ها و صامت ها به یکدیگر وابسته شوند و بین آن ها رابطه آوایی محسوسی ایجاد شود؛ به عبارت دیگر آوای درونی، آوایی است که در سطح ترکیب واج ها و واژگان و رابطه موجود میان آن ها قرار دارد. بر این اساس این نتیجه بدست می آید که مهمترین جلوه های آوای درونی در قرآن را می توان شامل مواردی همچون : فاصله، چینش واژگان در آیات، واژه آرایی، طول آیات و ... دانست. آوای بیرونی قرآن آوایی است که از دل واژگان نشأت می گیرد. به عبارت دیگر آن چه که در آوای بیرونی و ارتباط آن با محتوا مطرح است موسیقی و آوای واژه و کلمه است. این ارتباط در قرآن کریم در قالب های مختلفی همچون: واکه ها و مد، صفات و مخارج واج ها، حذف و زیادت در واج ها، حروف و تداعی معنایی خاص، ابدال و ادغام، نام آوا، واژگان غریب و ... می باشد. بررسی آیات قرآن از این دیدگاه اثراتی را به دنبال دارد که مهمترین آن ها عبارتند از: کشف جنبه ای از اعجاز قرآن، روش شناسی ویژه ای برای فهم متن، تصویر سازی برای مفاهیم قرآنی، تکثیر معنا و ... .