با توجه به جایگاه بنگاه های کوچک و متوسط در توسعه صنعتی جوامع و سهم ارزشمند آنها در به کار گیری بخش اعظم نیروی کار، ضرورت توجه به این بخش کاملاً قابل درک است. تجمیع بنگاه ها در قالب خوشه های صنعتی باعث هم افزایی بیشتر آنها شده و سهم آنها از تولید ناخالص ملی را تا حد زیادی افزایش می دهد. اما باید توجه کرد که توسعه خوشه های صنعتی امری بسیار پیچیده است و نیازمند توجه به ابعاد مختلف است. در این تحقیق سعی شده است که با اتکا به تجارب موفق و نظریات برجسته در حوزه خوشه های صنعتی متغیرهای مختلف تاثیرگذار در توسعه خوشه های صنعتی شناسایی و از طریق تحلیل عاملی اکتشافی شاخص های اصلی که درواقع ابعاد اصلی توسعه خوشه های صنعتی هستند مشخص شوند. در این گام ابعاد پنجگانه : زیرساختی، سرمایه گذاری و مالی، دانش و ارتباط با دانشگاه، فرهنگ، دولت و سیاستگذاری شناسایی شدند. در ادامه با اتکا بر این ابعاد توسعه خوشه های صنعتی در ایران ( مورد مطالعه: خوشه ادوات کشاورزی جویبار ) مورد آسیب شناسی قرار گرفت. از جهت اهمیت برای توسعه خوشه-های صنعتی شاخص ها به ترتیب زیر قرار گرفتند: 1. دولت و سیاستگذاری، 2. سرمایه گذاری و مالی، 3. زیرساختی،4. دانش و ارتباط با دانشگاه، 5. فرهنگ. از جهت وضعیت موجود شاخص ها به ترتیب زیر قرار گرفتند: 1. فرهنگ، 2. سرمایه گذاری و مالی، 3. زیرساختی، 4. دانش و ارتباط با دانشگاه، 5. دولت و سیاستگذاری. نکته بسیار مهم این است که شاخص دولت و سیاستگذاری که به لحاظ اهمیت در جایگاه نخست قرار دارد از جهت وضعیت موجود در جایگاه آخر قرار دارد که این مسئله جای تامل بسیاری دارد. در مجموع مهمترین نکته ای که این تحقیق بر آن تاکید دارد ضرورت توجه به ابعاد مختلف در توسعه خوشه های صنعتی است، نکته ای که برای سال ها مغفول مانده است.