چکیده الف. موضوع و طرح مسئله ( اهمیت موضوع و هدف): فارسی معیاربه دوصورت گفتاری و نوشتاری جلوه می نماید. تفاوت آنها در این است که فارسی معیار نوشتاری را می نویسیم و فارسی معیار گفتاری را به همان شکل اصلی از روی نوشته می خوانیم یعنی فارسی خوانداری. اما آنچه با فارسی معیار متفاوت است فارسی گفت و گویی ( یا محاوره ای )است؛یعنی همان فارسی که با آن حرف می زنیم. مقایسه ما در این پژوهش بین همین دوصورت یعنی صورت خوانداری و صورت محاوره ای (گفت وگویی)است. فارسی محاوره ای ازنظر آوایی،واژگانی و ساخت دستوری تفاوتهایی با فارسی معیار گفتاری دارد، مثل صورت خوانداری «می گویم»که در فارسی محاوره ای گفته می شود«می گم».درصد بالایی از ارتباطات مردم به گونه محاوره ای صورت می گیرد که برای رفع نیازهای زندگی روزمره در میان افراد خانواده،خویشان،دوستان و همسایگان در موقعیت هایی که بیشترجنبه غیررسمی هم دارد استفاده می-شود. در این پژوهش ما به اسمهایی می پردازیم که توالیn?/m?در یک هجا دارند. در فارسی گفتاری زمانی که واکه/?/ پیش از همخوان خیشومی/n/و/m/ قرار می گیرد ارتقاء یافته و تبدیل به [u] می-شود.مسئله قابل ذکر این است که این تغییر آوایی در برخی از اسم ها با تغییر معنا همراه است. ب. مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسش ها و فرضیه ها: پرسش های این پژوهش از این قرار هستند: قاعده ارتقاء واکه /?/ در کدام اسم ها و صفت های حاوی توالی /?n/ و /?m/ رخ می دهد؟ چه عواملی در عملکرد قاعده ارتقاء واکه /?/ در اسم ها و صفت های حاوی توالی /?n/ و /?m/ دخالت دارند؟ در کدام واژه ها این تغییر آوایی با تغییر معنا همراه است؟ و فرضیه های شکل گرفته بر پایه این سوالات از این قرار هستند: قاعده ارتقا واکه /?/ در اسم ها و صفت های بسیط، مشتق، مرکب، مشتق مرکب و واژه بست ها رخ می دهد. عوامل دخیل در عملکرد قاعده ارتقاء واکه ساخت صرفی و بار محاوره ای اسم یا صفت هستند. تغییر معنایی در واژه های پرکاربرد در گفتار روزمره رخ می دهد. پ. روش تحقیق: به ارائه مفاهیم مرتبط با موضوع پژوهش شامل گونه، فارسی معیار، فارسی نوشتاری، فارسی گفتاری فرایند ارتقاء می پردازیم. روش تحقیق در این پژوهش بدین ترتیب است کهپیکره اسم ها با توالی n?/m? از لغت نامه 8جلدی فرهنگسخن استخراج شده و مورد بررسی قرار گرفته است. . واژه ها بر اساس شم زبانی نگارنده و مقایسه گونه خوانداری و محاوره ای به گروه های زیر تقسیم و تحلیل شدند:بدون تغییر n?/m? به un/um،همراه با تغییر آوایی بدون تغییر معنایی، همراه با تغییر آوایی و معنایی، همراه با تغییر آوایی در برخی بافت ها و بدون آن در بافت های دیگر. سپس بر اساس شم زبانی نگارنده گونه خوانداری و محاوره ای مقایسه شده و آن دسته از اسم ها که تغییر آوایی با تغییر معنا همراه بوده مشخص شده اند. ت. یافته های تحقیق با بررسی داده های استخراج شده از فرهنگ سخن در یافتیم که ارتقاء، فرایندی سبک وابسته است و واژه-هایی که بار محاوره ای دارند مشمول این فرایند می شوند. در این پژوهش فرایند ارتقاء واکه /?/ به /u/ در اسم ها و صفت هایی که توالی ?m/?n دارند بررسی می شود که این واژه ها در 4 گروه بسیط، مشتق، مرکب و مشتق مرکب دسته بندی شدند. فرایند ارتقاء در واژه های مشتق و مشتق مرکب ممکن است در بخش تکواژ قاموسی باشد یا در بخش وند واژه و یا هردو. سبک به عنوان مهمترین عامل غیرزبانی که در پیدایش تحولات زبانی موثر می باشد، عنوان شده است. از دیگر عوامل دخیل در عملکرد قاعده ارتقاء، دگرگونی آوایی است که فرایند ارتقاء واکه/?/پیش از همخوان های خیشومی در فارسی یک دگرگونی آوایی از نوع مشروط است. بار محاوره ای واژه و کاربرد آن در سبک محاوره در بسامد وقوع این فرایند تأثیرگذار است، بنابراین احتمال وقوع این فرایند در سبک محاوره بیشتر است. واژه هایی که تغییر آوایی در آن ها با تغییر معنایی همراه است در واژه های پرکاربرد با بسامد بالا و لزوماَ در گفتار روزمره رخ نمی دهد. با این پژوهش می توان بسامد واژه هایی را که مشمول ارتقاء می شوند، در سبک رسمی نسبت به سبک محاوره تعیین کرد. نتیجه گیری و پیشنهادات: سبک و دگرگونی آوایی از عوامل موثر در پیدایش تحولات زبانی هستند که عوامل دخیل در عملکرد قاعده ارتقاء واکه، ساخت صرفی و بار محاوره ای اسم یا صفت هستند واحتمال وقوع فرایند ارتقاء واکه پیش از همخوان خیشومی در سبک محاوره بیشتر است. بسامد وقوع قاعده ارتقاء واکه در واژه های بررسی شده نسبت به عدم وقوع آن کمتر است. توجه به گونه محاوره ای زبان فارسی برای زبان آموزان حائز اهمیت است. برای بهبود روند زبان آموزی زبان-هایی که دارای گونه های متعدد زبانی هستند به همه گونه های زبان به یک اندازه باید توجه کنند. • تدویندستورزبانفارسیگفتاری • تدوینمنابعآموزشیزبانفارسیبراساسدستورزبانفارسیگفتاری • استفادهازفایل هایصوتیبرایتلفظدرآموزشزبانفارسیگفتاری