نام پژوهشگر: زهرا طوبایی
زهرا طوبایی رضا یوسفی
دیابت شیرین گروهی از اختلالات متابولیک در سوخت و ساز گلوکز است که منجر به افزایش قند خون می شود. یکی از راه های درمانی این بیماری، کاهش قند خون پس از مصرف غذا به وسیله مهارکننده های آنزیم آلفا گلوکوزیداز است. در این پژوهش اثر مهارکنندگی پنج ترکیب جدید پلی هیدروکسی دارای حلقه اکریدینی (l5 - l1) بر روی آنزیم های آلفا گلوکوزیداز مخمری و موشی با استفاده از دستگاه اسپکتروفوتومتر مرئی- فرابنفش بررسی گردید. در ساختار این ترکیبات دو بخش مشترک شامل زنجیره پلی هیدروکسی و حلقه آریلی و یک بخش متغیر هتروسیکلی بهم چسبیده وجود داشت. با تغییر استخلاف هسته اکریدینی به ترتیب حلقه های به هم چسبیده پیریمیدین (l1)، تیو پیریمیدین (l2)، تترا هیدرو اکریدین (l3)، کوئینولین (l4) و کومارین (l5) بدست آمد. نتایج نشان می دهد که ترکیبات l2 و l5 دارای بیشترین اثر مهاری علیه آنزیم های آلفا گلوکوزیداز مخمری و موشی بودند. مقادیر ic50 این ترکیبات علیه آنزیم مخمری 88/8 و 96/11 میکرومولار و علیه آنزیم موشی 96/47و 1/119 میکرومولار می باشد. هم چنین مطالعه ی سازوکار مهاری نشان داد که این ترکیبات مهارکننده رقابتی هر دو آنزیم آلفا گلوکوزیداز می باشند. علاوه بر این، این ترکیبات اثر مهاری ناچیزی علیه آنزیم آلفا آمیلاز پانکراسی دارند، از این رو انتظار می رود که دارای اثرات جانبی کمتری بر دستگاه گوارش باشند. هم چنین این ترکیبات سمیت سلولی چندانی نشان نمی دهند که نشانگر کاهش عوارض زیان بار احتمالی مرتبط با آنها می باشد. پروتئین بتا لاکتوگلوبولین به دلیل پایداری در شرایط اسیدی، به هضم در معده مقاوم است و احتمالاً به عنوان یک حامل دارویی در انتقال ایمن ترکیبات سنتزی از محیط اسیدی معده به روده فعالیت می کند. مطالعه ی برهمکنش بهترین ترکیبات مهارکننده آنزیم آلفا گلوکوزیداز (l2 و l5) با پروتئین بتا لاکتوگلوبولین با استفاده از روش های اسپکتروسکوپی فلورسانس، مرئی-فرابنفش و داکینگ مولکولی صورت گرفت. نتایج مطالعات اسپکتروسکوپی نشان می دهد که برهمکنش این ترکیبات با پروتئین بتا لاکتوگلوبولین از نوع خودبخودی است و نیروی اصلی دخیل در این برهمکنش، پیوند هیدروژنی می باشد. هم چنین نتایج داکینگ مولکولی نشان می دهد که جایگاه اصلی اتصال این ترکیبات حفره آبگریز موجود در ساختار پروتئین است. نتایج این پژوهش پیشنهاد می کند که حلقه های هتروسیکلی تیوپیریمیدینی و کومارینی نقش مهم در فعالیت مهاری مشتقات اکریدینی علیه آنزیم های آلفا گلوکوزیداز مخمری و موشی ایفا می کنند. هم چنین نتایج این پژوهش نشان داد که از دو حلقه هتروسیکل فوق الذکر می توان در ساخت ترکیبات ضد دیابتی با اثر مهار اختصاصی علیه آنزیم آلفا گلوکوزیداز استفاده نمود.