در بسیاری موارد بازتاب شرایط و مقتضیات و اوضاع اجتماعی یک دوره در اشعار یک شاعر یا اثر یک نویسنده کاملا مشهود است و برای شناخت جامعه ی آن عصر باید به شرح و تفسیر اشعار و نوشته ها و معانی تاریخی آن ها پرداخت که به این شکل پیوندی میان تاریخ و جامعه شناسی و ادبیات و حتّی نقد ادبی به خوبی آشکار می شود. مثنوی مولانا یکی از این آثار است که در آن بسیاری از واقعیات، اوضاع و شرایط اجتماعی و رسوم و عادات و سنّت ها و مثل های رایج و اصطلاحات خاص هر صنف و بسیاری از ترکیبات و عبارات کهن که امروزه نسبتا مهجور مانده، مجال انعکاس می یابند و شعر مولانا بازتابی از حیات اجتماعی روزگار خویش و تصویر گر زندگی و واقعیات دوران خود می باشد و توفیق اودر مثنوی به سبب به کارگیری شیوه ی تمثیل و قصّه پردازی است.لذا موضوع این پژوهش بررسی جامعه شناسی مولانا در مثنوی است که نگارنده بر آن است تا به بررسی این موضوع که در شش فصل تنظیم شده است بپردازد.