موضوع مورد تحقیق در این رساله «نقد و بررسی شخصیت عثمان بن عفان» می باشد. ما در این تحقیق درباره عملکرد وی و کارگزارانش را مورد نقد و بررسی قرار داده، و تلاش کرده ایم تا بنگریم نظریه ها در این باره تا چه حدی قابل پذیرش می باشد. این نوشتار پس از بیان کلیات در سه بخش، تنظیم شده است بخش اول در سه فصل و بخش دوم در دو فصل و بخش سوم در شش فصل شخصیت و عملکرد عثمان را مورد نقد و بررسی قرار داده است. بخش اول در سه فصل سامان یافته; در فصل اول نسب عثمان، در فصل دوم نقش او در عصر جاهلی و در فصل سوم نیز نقش وی در دوران نبوت حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) مورد ارزیابی علمی قرار داده است، در بخش دوم، نقش عثمان در دوران شیخین مورد بررسی قرار گرفته است در دو فصل به ترتیب نقش عثمان در دوران شیخین و احادیث مربوط به فضائل وی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در بخش پایانی نیز آراء و نظریات دانشمندان معاصر عامه را در شش فصل به ترتیب; چگونگی به خلافت سیدن عثمان، عملکرد خلیفه و کارگزاران او، تعامل صحابه با وی و موضع گیری امیر المومنین(علیه السلام)با وی و بررسی علل و عوامل شورش علیه خلیفه و بالاخره پیامدهای عملکرد دستگاه خلافت عثمان از نظر سیاسی، اجتماعی و... با تکیه بر ادله و نصوص تاریخی مورد نقد و بررسی دقیق علمی قرار گرفته است و در خاتمه نتایج بحث را مطرح کرده و نوشتار را به پایان برده ایم.