موضوع این تحقیق «روش تفسیر عقلی و نقش عقل در تفسیر» می باشد و منظور از آن چگونگی تفسیر بر اساس برهانها و قرائن عقلی است که نمونه هایی از این روش در شیوه تفسیری اهلبیت مشاهده می شود. این روش باسائر روشهای دیگر (روش اجتهادی، روش تفسیر به رأی، روش تفسیر کلامی و فلسفیو...) مجزا بوده، دلائل و معیارهای خاص خود را دارد. در رابطه با نقش عقل در تفسیر باید بگوئیم، دیدگاههای مختلفی (دیدگاه معتزله، اشاعره، اخباریون و اصولیین از شیعه که هر یک از آنها یا عقل را معیار و یا مفتاح و یا مصباح و منبع می دانند) وجود دارد. در مورد تفاوت روش تفسیر عقلی با سائر روش ها می گوییم که در این روش (روش عقلی) اساس بر برهانها و قرائن عقلی است و اما در سائر روشها یا بر ذوق و سلیقه شخصی بدون در نظر گرفتن ضوابط و معیارها (تفسیر به رأی) یا تفطن عقل در آیات و روایات و جمع بندی میان آنها و اخذ نتیجه (تفسیر اجتهادی) یا تحمیل و تطبیق آراء فلسفی و کلامی بر قرآن (نوع مذموم از روش تفسیر فلسفی و کلامی) تکیه می شود. در آخر تعدادی از تفاسیر بزرگانی که از شیوه عقلی استفاده کرده اند، آورده، مورد بررسی قرار دادیم و تعدادی از آیاتی را که تفسیر عقلی شده است آورده ایم و نیز نمونه های افراطی و تفریطی و نمونه هایی از توهم تعارض عقل و قرآن را آورده و بررسی کرده ایم.