اندیشه سیاسی شیعه مبنا و اصل خود را در مساله ولایت می داند. بر این اساس است که در زمانه غیبت نیز مساله ولایت مورد مداقه علمای شیعه قرار گرفته است که در این میان بسیاری از ایشان آن را مطلق دانسته و برخی دیگر مقید بیان نموده اند. آن چه در مساله ولایت فقها مورد توجه و سوال است آن است که علمای شیعه آیا آنگونه که این مساله را در نظر بیان نموده و شرط خروج دولت ها از قید غصبی بودن می دانستند در عمل نیز به این مهم اهتمامی داشته اند؟ پاسخ به این سوال سرنوشت اندیشه فقها نسبت به ولایت در عصر غیبت را متفاوت می گرداند زیرا اگر اعمال ولایت توسط ایشان مورد بی توجهی قرار گرفته باشد باید لا اقل به میزان اهمیت این مقوله در اندیشه ایشان شک نمود. بر این اساس رساله حاضر به دنبال آن است تا با بررسی شیوه اعمال ولایت پنج تن از علمای به نام شیعه از عصر صفویه تا دوران معاصر (محقق کرکی، میرزای شیرازی، میرزای نائینی، ملاقربانعلی زنجانی و سید عبدالحسین لاری) اهتمام علما به ولایت در عرصه عمل را مورد ارزیابی قرار دهد. برای نایل شدن به این هدف ابتدا از درک اندیشه و نظر علمای مورد تحقیق آغاز نموده و پس از واکای تاثیر و تاثر آن نسبت به شرایط موثر بر اندیشه ایشان، شیوه اعمال ولایت در خصوص هر یک از آنان مورد مداقه قرار گرفته است. پژوهش حاضر بر اساس شیوه ای توصیفی- تحلیلی و از طریق رجوع به اسناد کتابخانه ای سعی نموده است که یافته های خود را در خصوص مساله اعمال ولایت فقها معلولی از نظر و شرایط زمانه دانسته و به تحلیل آنان بپردازد. یافته های پایان نامه حاضر نشان از آن دارد که علمای شیعه ولایت را در عرصه عمل نیز مورد توجه قرار داده و با استفاده از شیوه های متفاوت و متناسب با زمانه خود به اعمال آن پرداخته اند، هم چنین اعمال ولایت در طول تاریخ مورد بحث دچار تطور شده و از یک رفتار تعاملی و نیمه مستقل از دولت به رفتاری مستقل و گاه تقابلی با دولت تغییر یافته است.

مسجد یکی از مهم ترین و تاثیرگزارترین کاربری های تاریخ معماری ایران است. این اهمیت و تأثیرگذاری را شاید بتوان مدیون نقش شاخص گونه آن در بافت اجتماعی پیرامونش دانست. این نقش برجسته در رویکردی تعاملی شروع به تأثیرگذاری نموده و به نوعی مخاطب خود را آموزش می دهد. در طول تاریخ شکل گیری شهرهای اسلامی، مساجد همواره به عنوان فضاهای عمومی مهم و مردمی دارای عملکرد متعدد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و کالبدی بوده و در زندگی مردم نقش محوری داشته اند. گسستگی در تداوم معماری، انتقال نیافتن تجارب گرانقدر معماران گذشته، آموزش ضعیف و ناتوانی در درک مفاهیم سنت و مدرنیته، دامان معماری مساجد را نیز گرفته و با وجود داشتن بستر غنی فرهنگ معماری ایران، خلاقیت و تعالی را از معماری مساجد سلب کرده است. گوناگونی بی نظم و تنوع بی منطق راهکارهای معاصر برای مسجد همانطور که از آشفتگی معماری مسجد سخن می گوید از پریشان حالی وضعیت معماری معاصر نیز پرده بر می دارد. امروزه از آنجا که حجم مهمی از بناهای عمومی را مساجد تشکیل می دهند، بازنگری در عملکردها، سامان دهی ساخت و ساز و نظارت بر طرح و ساخت این بناها به شدت مورد نیاز است. تطبیق کالبد مسجد با نیازهای زندگی امروز، در عین حفظ عبادت مسجد؛ طراحی مسجدی فعال و ایجاد مکانی مناسب برای مشارکت؛ تعامل افراد نمازگزار، طرحی منطبق با بافت اجتماعی وکالبدی محدوده مورد نظر که متناسب با شرایط ساخت و ساز و تکنولوژی موجود که درصرفه جویی منابع انرژی موثر باشد،از اهداف این پژوهش است که پرسش های، مسجد محله چه خصوصیاتی دارد؟ چگونه می توان به مسجدی فعال و منطبق با شرایط زندگی امروز دست یافت؟ چگونه می توان اصالت معماری عبادی مسلمانان را در معماری مسجد حفظ کرد؟ ارتباط صحیح مسجد و مردم در چیست؟ و چگونه آن را تقویت کنیم؟ آیا فیزیک وکالبد مسجد بر کیفیت محیط پیرامون خود تاثیر گذار است؟ را شامل می شود. در این پژوهش به شناخت ابعاد گوناگون مسجد و کارکردهای آن،سپس شناخت شهر و چالش های مساجد قدیم و معاصر شهر نجف آباد اصفهان، از جمله مغایرت کالبد مسجد با جهت قبله وعدم تناسب مساجد با محیط،که شناخت و درک نادرستی از فضا را به نمایش می گذارد و باعث تناقض در طراحی ها می شود بررسی گردیده است. با توجه به موقعیت سایت مورد نظر، ایجاد فضای جلوخان برای مسجد محله که علاوه بر شاخص نمودن مسجد، باعث تاثیرگذاری کالبد مسجد بر کیفیت محیطی بافت پیرامونش و تعامل بیشتر نمازگزاران و همچنین جداسازی عملکردهای جانبی (عملکردهای متناسب با مسجد)با عملکرد اصلی مسجد و از طرفی همخوانی کالبد اصلی مسجد با جهت قبله، در کلیتی به هم پیوسته واستفاده از مصالح و رنگ متناسب با مسجد ، نتایج کلی این پژوهش می باشد.