طنز¬ نوعی تنبیه اجتماعی¬ است¬، با ماهیتی جدی و قالبی شوخ¬طبعانه که با بیانی کنایی، مفاسد و حقایق تلخ اجتماعی را به صورت اغراق آمیز در لفافه¬ای از خنده و استهزاء به قصد اصلاح امور جامعه نشان می¬دهد. خندة حاصل از طنز خندة شادمانی نیست، بلکه خنده¬ای تلخ و تفکّر¬برانگیز است. طنز یکی از فنون و شگردهای بیان هنری و مؤثر در ادبیّات است. شاعران در دورة قاجاریه از این نوع ادبی در راه رسیدن به اهداف انقلابی خود بهره جسته اند. وقار شیرازی و پروین اعتصامی از جملة برجسته ترین شاعران دورة قاجاریه می باشند که از طنز و طنزپردازی در اشعار خود استفاده کرده¬اند. در این جستار که با هدف شناخت هر چه بهتر مضامین طنز و شگردهای آن در اشعار شاعران یاد شده انجام گردیده، فرض بر این است که بین اشعار وقار شیرازی و پروین اعتصامی از حیث کاربرد مضامین طنز و شگردهای آن، تفاوت هایی وجود دارد. در این جُستار به شیوه توصیفی-تحلیلی تلاش گردید، تا در پنج فصل: کلیات، تعاریف و مفاهیم، مضامین طنز و شگردهای آن در اشعار وقار شیرازی، مضامین طنز و شگردهای آن در اشعار پروین اعتصامی و مقایسه و نتیجه¬گیری مضامین طنز و شگردهای طنزپردازی در اشعار دو شاعر پرداخته ¬شود. نتیجه این پژوهش بیانگر این نکته است که مضامین و درون مایه¬های طنز و شگردهای آن در اشعار پروین اعتصامی در مقایسه با وقار شیرازی، از تنوع، گستردگی و حسن تأثیر بیشتری برخوردار بوده و عاملی اساسی در شهرت و ماندگاری این شاعر و اشعار طنزآمیز او بر شمرده می¬شود.