نام پژوهشگر: سودابه مضفری
جلال خوشوقت سودابه مضفری
طنز از اصطلاحات ادبی و در لغت به معنی استهزا، به کسی خندیدن ، سخن به رموز گفتن و عیب کردن است و از نظر اصطلاح ادبی انتقادی است که با خنده و استهزا همراه باشد، اما این بدین معنی نیست که طنز صرفاً برای خنداندن باشد زیرا در این صورت دیگر طنز نیست، لودگی است. طنز نیشخند یا زهر خند است که در آن غم و اندوه جامعه در مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و اخلاقی با اسلوب مضحک منعکس می شود که نیازمند مهارت و توانایی و به کارگیری شگردهای خاص و گوناگون است، در واقع می توان طنز را چنین تعریف کرد: طنز هنری است که غم و اندوه نهان در جامعه را بروز می دهد تا کجروی ها و رفتارهای نادرست اصلاح گردد. طنز در ادبیات عربی و ادبیات فارسی از گذشته بوده و بسیاری از شاعران در آن طبع آزمایی کرده اند لیکن باید توجه داشت که استعمال وسیعی به معنی امروزی که از آن فهم می شود نداشته و بیشتر جنبه ی فردی داشته و اغلب با زبان تند و گزند در انتقاد از اشخاص، ستمگران و حکومت ها همراه بوده است. بررسی جلوه های مختلف طنز در آثار یک شاعر ما را با جنبه های گوناگون شخصیت او و همین طور مسائل اجتماعی- سیاسی آشنا می کند. ابن رومی و انوری از شاعران طنزپرداز به شمار می آیند که موضوعات گوناگون طنز را می توان در سروده های ایشان دید. ابن رومی و انوری ناهنجاری های عصر خود را به تصویر کشیده اند از این رو تأثرات حاصل از اوضاع آشفته سیاسی- اجتماعی در سروده های طنز این دو شاعر برجسته است. این پژوهش سعی دارد بر اساس تحلیل محتوا، تصویری از مهمترین موضوعات و مبانی فکری ابن رومی و انوری را در جنبه های گوناگون طنز مانند طنز اجتماعی، طنز سیاسی و طنز فردی ارائه نماید و وجوه تشابهات و تفاوت ها را که در اشعار آن ها انعکاس دارد بررسی نماید. واژه های کلیدی: ابن رومی، انوری، طنز .