کیسانیان به عنوان اولین گروه شیعه که مصداقی عینی برای موعود احادیث نبوی برگزیدند، پیشگامان عنایت به مهدویت در میان فرقه های اسلامی هستند. لذا واکاوی و بازشناخت باور به مهدی و مهدویت در میان آنان با رویکرد فرایندی، در نگاهی کلان به ارتقاء مباحث و مطالعات تطوری در تاریخ تشیع کمک می کند. هدف گزاری پژوهش پیش رو، ترسیم نموداری از جایگاه مهدی باوری در اندیشه ی کیسانیان در طول حیات آنان، با استفاده از بقایای آثار درون گروهی و همچنین کتاب های فرقه نگاری و تاریخی مرتبط با موضوع فوق می باشد. بنابراین با استفاده از تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از قابل قبول ترین نقل های تاریخی و بهره گیری از اصول پذیرفته شده در مطالعات فرقه نگاری و تاریخی و همچنین ارائه تحلیل های عقلانی مستند، به بررسی باور به مهدویت در میان این فرقه ی از میان رفته پرداخته ایم. کیسانیان که شاید از دل قیام مختار متولد شدند به سرعت تشکیلاتی مخفی خود را ساماندهی کرده و توانستند در میان شیعیان هوادارانی به دست آوردند. موعود گرایی ریشه یافته در روایت پیامبر اکرم، در نگاه کیسانیان نیز با تطوری ملموس روبرو گشت و باوری ساده به عدم وفات بن محمد بن حنفیه و غیبت او در گذر زمان به ایدئولوژی فربه و با شاخ و برگی انبوه بدل گشت. آنان امید به ظهور منجی را در میان یاران سرخورده ی خود، به عنوان تنها انگیزه قوی برای باقی ماندن در صفوف کیسانیه نگه داشته و در طول سالیان متمادی، یک نظام اعتقادی منسجم در باب غیبت و ظهور محمد بن حنفیه را سازماندهی کردند. اما سرانجام در انتهای قرن دوم و با ایجاد انشعاب های فراوان و نفوذ غالیان در میان کیسانیه، روز به روز از تعداد کیسانیان کاسته شد و به مرور این فرقه با همه باورهایش از جمله مهدی باوری، از میان رفت.

امامان معصوم به عنوان جانشینان رسول خدا و پیشوایان دین پس از ایشان، به ایفای نقش¬های متعددی در جامعه پرداخته¬اند. یکی از مهم¬ترین این نقش¬ها، مربوط است به نقش آنان در رابطه با قرآن کریم و حفظ و ترویج آن در جامعه اسلامی. پژوهش در این زمینه، علاوه بر تبیین دقیق¬تر نقش آن بزرگواران در این زمینه، جایگاه و امتیازات امامیه را را نیز در این زمینه روشن نموده و پاسخی در مقابل شبهه¬افکنی در مورد نقش آنان نسبت به قرآن کریم خواهد بود. به علاوه برای مدیران فرهنگی و قرآنی جامعه هم اثر کاربردی خواهد داشت. این تحقیق، از گونه¬ی تحقیقات تاریخی است و به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است که همراه با تحلیل محتوای متون می¬باشد. آنچه از این تحقیق به دست آمده است، نشان¬گر نقش بی¬بدیل، تأثیرگذار و مستمر امامان معصوم در زمینه حفظ و ترویج قرآن کریم است. زیرا ایشان در مرحله نخست اقدام به تبیین اهداف خود در این زمینه نموده¬ و سیری را در این زمینه تعریف نموده که از شناساندن قرآن آغاز و سپس آموزش قرآن، به کارگیری قرآن و در نهایت کسب سعادت به وسیله قرآن می¬باشد. آنان در جهت حرکت در این سیر متعالی، اقدام به سیاست¬گذاری نیز فرموده¬اند تا نه تنها در زمان ایشان، بلکه تا روز قیامت، رهبران جوامع اسلامی بتوانند این نقش را ایفاء نمایند. سیاست¬های ایشان شامل تأکید بر مصونیت قرآن از تحریف، تعریف آداب تلاوت قرآن، تعریف قواعد تفسیر قرآن و تعریف آفات تعامل با قرآن می¬شود. بخش دیگر نقش ایشان، فعالیت¬های قرآنی آنان است که دارای ابعاد مختلفی بوده و تبلور اهداف و سیاست¬های آن بزرگواران می¬باشد. ائمه در این زمینه اقدام به شناساندن جایگاه، خواص و ترجمان اصیل قرآن، آموزش قرآن، به کارگیری قرآن در گفتار و رفتار خود، و مقابله با آسیب¬هایی که متوجه قرآن است، نموده اند. امامان معصوم: با این اقدامات به جامعه اسلامی فهمانده¬اند که ترجمان وحی و حاملان کتاب خدا هستند و مرجع اصیل قرآنی در جامعه اسلامی می¬باشند.