نخستین و مهم ترین گام در یک پژوهش علمی، آشنایی با منابع تحقیق است؛ بر این اساس، هر چه منابع مورد استفاده در یک پژوهش، معتبرتر و مصحّح تر باشد، پژوهش انجام شده سندیّت و ارزش علمی بیشتری دارد. از آنجا که دیوان های چاپی از جمله بهترین و در دسترس ترین منابع از اشعار موجود از شاعران دوره های مختلف است؛ مطالعه ی شکل صحیح اشعار به جای مانده از یک شاعر، خواننده یا پژوهشگر را در درک هر چه بهتر اندیشه و احساس شاعر از سرودن اشعار خود یاری می رساند. طی سال های گذشته تاکنون، مصحّحان دیوان های چاپی با تحمّل مشقت های فراوان کوشیده اند تا با مطالعه ی منابع مختلف موجود حاوی اشعار به جای مانده از یک شاعر، کامل ترین و صحیح ترین اشعار موجود از یک شاعر را جمع آوری، تدوین و چاپ نمایند و در اختیار خوانندگان و پژوهشگران قرار دهند. از آنجا که در یک تصحیح علمی خوب، ارزشمند و معتبر، رعایت برخی اصول لازم و ضروری است، آشنایی و شناخت با این اصول و ویژگی ها که برخی مربوط به جنبه های مادی و ظاهری دیوان و برخی مربوط به جنبه های ساختاری، محتوایی و گاه هنری دیوان است، تا حد زیادی زوایای مختلف یک دیوان چاپی را به شکلی شفاف و روشن در معرض دید خواننده و پژوهشگر قرار می دهد و علاوه بر شناخت بهتر، به خواننده قدرت انتخاب مناسب تری را برای گزینش یک تصحیح خوب می دهد. در پژوهش حاضر، نگارنده به شیوه ی جستجوی کتابخانه ای به کتاب شناسی توصیفی _ انتقادی دیوان های چاپی تعداد هجده نفر از شاعران دوره ی سامانی و غزنوی پرداخته است و علاوه بر توصیف جنبه های گوناگون دیوان های چاپی مذکور، در پایان هر بخش، ویژگی های ساختاری، محتوایی و گاه جنبه های هنری دیوان مورد نظر را در چند سطر، معرّفی و نقد می کند.