زبان سرخه¬ای، جزء شاخه¬ی غربی زبان¬های ایرانی و در بین زبان¬های این شاخه نیز متعلق به نواحی شمالی لهجه¬های مرکزی ایران است. از نظر طبقه بندی تاریخی، این زبان، متعلق به حد فاصل زبان¬های ایرانی باستان و ایرانی میانه بوده و بسیاری از ویژگی¬های زبان¬های باستان چون کنایی را در خود حفظ کرده است. تحقیق حاضر تحت عنوان بررسی فرایندهای واژی نحوی در سرخه¬ای، با هدف بررسی توصیفیِ ویژگی¬های فرایندهای واژی نحوی در زبان سرخه¬ای صورت گرفته است. این توصیف و تحلیل با روش مشاهده¬ای و کتابخانه¬ای-میدانی، همچنین مدد گرفتن از تعدادی گویشور بومی زبان در سنین مختلف تدوین شده است و آنچه در مبحث ملاحظات نظری بکار آمده است منابع کتابخانه¬ای است. قسمت اعظم داده¬ها با استفاده از پرسشنامه یرضایی باغ بیدی (1391) جمع آوری شده و محقق خود نیز تعدادی از داده¬ها را تهیه کرده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی و توصیف ترتیب کلمات در جمله و کشف مقوله¬های نحوی، با استفاده از ابزارهای ساختواژی است. در این پژوهش ابزارهای ساختواژیِ باز نمود مقوله¬هایِ نحوی مختلف مانند: شخص، شمار، جنس، حالت، مطابقه، زمان، نمود، وجه، قیاس، وندها و واژه بست در اسم، فعل و صفت در گونه ی سرخه ای مورد بررسی قرار گرفته است این گویش دارای دو شمار مفرد و جمع در شش شخص می باشد جنس دستوری و طبیعی در آن وجود ندارد. علامت جمع وند[-?n]می باشد. وندهای [-n?]، [-n?]، [-ne] نشانه¬ی نفی هستند و وند [-b?] نشانه ی امری ساز می¬باشد. نظام حالت با توجه به رده بندی معیار فاعلی – مفعولی است جز در حالت گذشته ی افعال متعدی. واژه بست¬ها به صورت ضمایر متصل در جایگاه فعلی به صورت وند تصریفی و نشانه¬ی مطابقه¬ی فاعلی نمود عینی دارند. مطابقه¬ی فعل در این گونه¬ی زبانی به لحاظ شخص و شمار تنها با فاعل است و به صورت شناسه فعلی و وند افزایی که نوعی استفاده از واژه بست است، ظهور می¬کند. بازنمودهای واژی نحوی در هسته گروه یعنی فعل دیده می¬شود. علامت منفی ساز درافعال پیشوندی بعد از پیشوند و قبل از فعل اصلی جز در افعال استمراری که قبل از وند استمراری است، قرار می¬گیرد. کلیه¬ی موارد مورد پژوهش همچنین مورد ارزیابی رده شناختی معیارقرار گرفته است.