نام پژوهشگر: مرتضی ایمن شهیدی

مقایسه روابط ایران و انگلیس در دوره پهلوی اول و دوم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1393
  مرتضی ایمن شهیدی   هادی وکیلی

روابط انگلیس با ایران از سابقه دیرینه ای برخوردار می باشد.اوضاع ایران در اواخر عصر قاجار باعث شد تا انگلستان در ادامه اهداف و منافع استعماری خود، با حمایت از رضاخان فرمانده قزاق، زمینه های کودتای 1299 را فراهم کند و متعاقب آن با جاه طلبی های وی و اطمینان به پشتیبانی های انگلیس و برخی از رجال داخلی، پادشاهی قاجار، خلع و رضاشاه پهلوی بر تخت سلطنت نشست. روابط ایران و انگلیس تا اواخر عصر رضاشاه خوب و مبتنی بر حفظ منافع انگلیس بود. در شهریور 1320 محمدرضا پهلوی به جای پدر بر تخت سلطنت نشست. او تا کوتادی 1332 پادشاهی خویش را مدیون انگلیس و پس از آن با ورود آمریکا به عرصه پشتیبانی از محمدرضا شاه حمایت انگلستان را نیز همراه داشت.در سالهای بعد ،این همسوییها ادامه یافت و پهلوی دوم را به ژاندارم منطقه تبدیل کرد. در عین حال در موارد مهمی همچون استقلال بحرین و شرکت در حمله به ظفارـ که بر نارضایتی های مردمی در داخل افزود- محمد رضا شاه تسلیم سیاست های انگلیسی ـ آمریکایی بود. مقایسه نوع و چگونگی روابط ایران و انگلیس در دوران پهلوی اول و دوم موضوع مورد بررسی این نوشتار است که به روش تاریخی و تحلیلی انجام شده است و می کوشد تا روابط سیاسی و اقتصادی دو پهلوی را با انگلستان بررسی و از میان چهارچوب های نظری موجود، نظریه های اهمیت ژئوپلوتیک ایران، میلیتاریستی، تهدید قومیت و دست نشاندگی را در بررسی و تحلیل نماید. بررسی سیر روابط ایران و انگلستان در دوره مورد نظر، حاکی از آن است که دولت انگلیس از هر نوع اقدامی برای رسیدن به منافع خود در ایران فروگذار نکرده است.