نام پژوهشگر: کبری لنجانی

بختیاری ها در سفرنامه های اروپاییان از دوره صفوی تا پایان قاجار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری 1393
  کبری لنجانی   مهدی جلیلی

بختیاری ها در بخش عمده¬ای از استان¬های خوزستان، چهارمحال و بختیاری، اصفهان و لرستان پراکنده اند. مناطقی که بختیاری‎ ها در آن سکونت دارند، به دو بخش ییلاقی و قشلاقی تقسیم می شود. کوچ نشینان بختیاری قشلاق خود را در خوزستان و ییلاق خود را در دیگر استان های ذکر شده در بالا می گذرانند. آن ها در این مناطق جا و مکان مشخصی دارند و همیشه چادرهای خود را در آن مناطقِ معین شده برپا می کنند. مهمترین دلیل جابجایی آن ها از منطقه ای به منطقه دیگر، تعلیف و چرای دام هایشان است. به دلیل اینکه در فصل تابستان در مناطق گرمسیر (قشلاق) و در فصل زمستان در مناطق سردسیر (ییلاق)، مراتع کافی برای دام هایشان وجود ندارد، بنابراین آن ها به ناچار این سبک زندگی را برگزیده اند. البته در میان تعداد زیادی از بختیاری ها، زندگی یکجانشینی نیز معمول بوده و هست که در طی سال های اخیر، روند یکجانشینی به سرعت افزایش پیدا کرده به طوری که در این زمان تنها تعداد کمی از آن ها به زندگی کوچ نشینی ادامه می دهند. مورخان در مورد پیشینه این قوم اختلاف دارند. به طور مثال برخی از مورخین خواسته اند پیشینه آن ها را به دوره پیش از اسلام نسبت بدهند، اما برخی دیگر حضور آن ها را در جنوب ایران، در دوره تیموری دانسته اند. گذشته از پیشینه آن ‎ها می توان گفت آن ها در گذشته بخشی از لربزرگ که از قرن چهارم هجری از تقسیم لرستان به لرکوچک و لربزرگ شکل گرفته بود، تعلق داشتند. این تقسیم بندی در دوره صفویان از میان رفت و این قوم با نام بختیاری ظهور و بروز پیدا کرد که نقش مهمی را در تاریخ ایران تا اواخر دوره قاجار ایفا کردند. همچنین در همین دوران بود که بختیاری ها به دو بخش هفت لنگ و چهارلنگ تقسیم شدند که مدت های طولانی این دو شاخه برای دستیابی به قدرت، به جنگ و رقابت با یکدیگر می پرداختند. برای بررسی تاریخ قوم بختیاری می توان به منابع مختلفی اشاره¬ کرد. یک دسته از این منابع که می تواند در شناسایی تاریخ این اقوام به ما کمک کند، سفرنامه هاست که با توجه به نقش بختیاری ها در تاریخ ایران، در این پژوهش سعی خواهد شد که وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعیِ بختیاری ها از دوره صفویه تا پایان قاجار را از دیدگاه آن دسته از سفرنامه های اروپایی که به فارسی ترجمه شده اند، مورد بررسی قرار گیرد. البته بدیهی است در مواردی، بر حسب ضرورت، برای پیوستگی تاریخ، از برخی نوشته های موجود در کتب اختصاصی تاریخ بختیاری، استفاده خواهد شد.