خاندان اشعری ، مهم ترین قبیله از اعراب یمنی تباری بودند که به قم هجرت کردند و عامل اصلی گسترش تشیع در سرزمین ایران و بالاخص در شهر قم بودند. فشارهای سیاسی وارد بر خاندان اشعری از سوی حاکمان اموی و عباسی ، آنان را بر آن داشت تا از یمن به سرزمینی امن مهاجرت کرده و دولت شهر شیعی یا به عبارتی دولت شهر اشعریان را بنیان گذاری کنند ؛ تا بتوانند به اهداف خود در جهت گسترش تشیع و ترویج معارف مذهب شیعی نائل آیند. این خاندان پس از ورود به قم به آبادانی و توسعه شهر پرداخته و سرزمین مستقل و یکپارچه و از همه مهم تر اسلامی ایجاد کردند. پس از آن با ایجاد حوزه علمی به تربیت نخبگان دینی و عالمان و محدثان مشهوری پرداختند. اشعریان مکتب حدیثی قم را بنیان نهاده و به گردآوری احادیث ائمه معصومین (ع) مشغول شدند و میراثی مکتوب و ماندگار را مهیا و به نسل های آتی منتقل نمودند. اشعریان با خدمات تبلیغی و نشر معارف شیعی سبب هجرت و جذب علماء و دانشمندان و فقهای بزرگ بسیاری به قم شدند و این شهر به علت دوری از مرکز حکومت مأوای علویان و سادات بسیاری گردید. این خاندان نزدیک به سه قرن با عزت و افتخار بر قم حکومت کردند و با استعانت از توانایی های خود همچون کثرت ثروت و نفرات و همدلی و اتفاق آرا به اداره امور شهر پرداختند. رجال اشعری که اکثراً متعلق به خاندان های معتبر شیعی بودند،عمدتاً به طور مستقیم یا غیرمستقیم و با واسطه از امامان معصوم(ع) حدیث شنیده و نقل کرده اند. سرانجام عظمت و اقتدار خاندان اشعری بر اثر تشتت آرا و دو دستگی در بین ایشان باعث فروپاشی قدرت و حاکمیت آنان گردید و حکومت ایشان رو به زوال نهاد. واژگان کلیدی: