هدف ما در این مطالعه بررسی پلی¬مرفیسم و تعیین تنوع ژنتیکی با استفاده از مارکر mtdna درون و مابین برخی از اقوام و پیروان ادیان ومذاهب مختلف ایرانی با روش rflp می‏باشد. نسبت جانشینی‏های نوکلئوتیدی در mtdna در مقایسه با dna هسته بیشتر است. همچنین به دلیل فقدان نوترکیبی در mtdna و به ارث رسیدن وراثت mtdna منحصراً از مادر به هر دو فرزند دختر و پسر این مارکر ژنتیکی را جهت بررسی‏های تکاملی و تاریخ جمعیت انسان‏ها از طریق ردیابی نسل مادری مناسب ساخته است. بررسی تنوعات ژنتیکی در بین اقوام و پیروان ادیان ایرانی ما را در ردیابی الگوی شجره نامه‏ای اقوام ایرانی کمک می‏کند. از افراد قومیت‏های شاخص ایرانی لر، کرد، فارس و ترک و پیروان ادیان مسیحی و اسلام و مذاهب مختلف دین اسلام شیعه و سنی نمونه خون محیطی تهیه گردید. از خون کامل گلبول¬های سفید و پلاکت¬ها جدا گردید و پس از استخراج dna کامل از این نمونه‏ها تنوع ژنتیکی در mtdna این افراد با توجه به الگوی برش آنزیم‏های محدود کننده مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی قطعه‏ای از ژنوم میتوکندری به طول 1434 نوکلئوتید که شامل نواحی12srrna,trna phe, dloop,trna thr, trnapro می باشد به وسیله pcr تکثیر شد و پس از مشاهده محصول pcr روی ژل آگارز 1% این ناحیه توسط آنزیم‏های محدود کننده مورد هضم قرار گرفت و الگوی برش متفاوتی در هر فرد مشاهده گردید. آنزیم‏های مورد استفاده شامل haeiii, bamhi, hindiii, hinfi, ecori بوده است. آنزیم‏های مورد استفاده در جمعیت از نظر الگوی برش تنوع نشان دادند. در این تحقیق با استفاده از روش rflp مشخص گردید که پیروان دین مسیحی الگوی هاپلوتایپی مخصوص به خود را دارند که متفاوت با الگوهای هاپلوتایپی پیروان مذاهب اسلام شیعه وسنی می‏باشد و با آنزیم haeiii و hinfi قابل تشخیص است. همچنین پیروان مذاهب دین اسلام الگوهای هاپلوتایپی نزدیک¬تری به هم دارند و هاپلوتایپ‏های بی نظیر و غیر تکراری mtdna در بین اقوام بیشتر از فراوانی آن در بین افراد یک قوم می‏باشد. این مطالعه نشان می‏دهد که ویژگی¬های ژنتیکی مشترکی نیز بین بعضی از اقوامی که از نظر جغرافیایی از هم دور افتاده‏اند نیز وجود دارد. در این مطالعه 18 نوع هاپلوتایپ در بین اقوام ایرانی و پیروان ادیان اسلام و مسیحیت شناسایی شد که هر کدام با آنزیم¬های محدود¬کننده خاص قابل بررسی می‏باشد. مجموع نتایج بدست آمده یافته‏های باستان¬شناسی و تاریخی در مورد انشعابات قومیت¬ها و پراکندگی جغرافیایی آن¬ها را تائید می‏نماید.