نام پژوهشگر: ایوب محبی

تئاتر محیطی و بررسی جایگاه آن در تئاتر معاصر ایران
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1393
  ایوب محبی   لطیفه سلامت

تئاتر محیطی یکی از اشکال تئاتر غیرسنتی است که از سال 1968 تاکنون دستخوش تحولات و پیشرفت¬های شایان توجهی شده است. این نظریه اجراییِ ریچارد شکنر، به دلیل توجه و رویکرد خاصی که به تماشاگر دارد مورد توجه گروه¬های تجربه¬گرای تئاتری قرار گرفته است. تماشاگر رکنی اساسی برای وقوع یک رویداد نمایشی به حساب می¬آید، بنابراین نحوه تعامل با او در شیوه اجرایی نقش موثری در موفقیت یا عدم موفقیت اجرا دارد. علاوه بر این در تئاتر محیطی تماشاگر در اجرا مشارکت می¬کند و به این ترتیب به شکلی بی¬واسطه در معرض دگرگونی قرار می¬گیرد. همچنین مانند هر اثر (متن) دیگر، تماشاگر به مثابه خواننده اثر در جایگاه مخاطب از متن برداشت می¬کند و در این رهگذر با توجه به خصوصیات عمومی و خصوصی خود دریافت ویژه و بعضا منحصر به فردی از اثر ارائه شده به دست می¬آورد. شناسایی هر چه بهتر خصوصیات تماشاگر و توجه به این شناخته¬ها در روند اجرا از اهمیت بالایی برخوردار است. امروزه تئاتر معاصر جهان از بازتاب¬های اجتماعی خالی نیست و چه بسا هر چه بیشتر سعی در نمایش دغدغه¬های انسان معاصر دارد. انسانی که غرق در شتابزدگی دنیای مدرن پیرامون، به تئاتر رو می¬آورد تا فرصتی برای بیان خویش بیابد. از این رو کارگردانان جریان¬های نوین تئاتری در قرن اخیر گرایش بیشتری به مخاطب و قرار دادن او در مقام بازیگر در موجهه مستقیم با نمایش پیدا کرده¬اند. سبک¬هایی چون تئاتر زنده، تئاتر آزاد، تئاتر مردم ستمدیده و تئاتر محیطی از این دست هستند. ریچارد شکنر نظریه پرداز و کارگردان تئاتر محیطی، توجه خاصی به مخاطب نشان می¬دهد تا جایی که در برخی اجراهای او مخاطب می¬تواند سرنوشت اجرا را تعیین کند.