نام پژوهشگر: بتول موسوی
بتول موسوی محمد رضا موحدی
با توجه به این که فضای سیاسی بسیاری در بین ایران و دنیای عرب وجود دارد ، همین تشابهات و گاهی اختلافات در بین این دو زبان ، پژوهش های بسیاری در بیان ادبیات تطبیقی صورت گرفته است ، که به بررسی اشتراکات دو زبان از نظر فرهنگی و اجتماعی می پردازد . در این پژوهش تطبیقی که به بررسی تأثیر گذاری اشعار احمد مطر ، برشاعران انقلاب اسلامی می پردازیم . همانطور که می دانیم زبان ، همان عنصری است که متن را ، از غیر ادبی متمایز می سازد و آن را از سطح زبان عادی فراتر می برد . هر شاعری متناسب با توانایی های خود ، زبان خاصی دارد . که او را از دیگر شاعران متمایز می سازد . مهم ترین ویژگی احمد مطر ، زبان خاص اوست که دارای طنزی تلخ با واژگانی ساده و بدور از ابهام و غموض است . زبانی که نشان دهنده ی تجربه ی تلخ زندگی شاعر است ، که غالب شعر نو یا آزاد برای بیان آن انتخاب کرده است . و این می تواند دلایلی که شاعرانی چون سید حسن حسینی ، قیصر امین پور و علیرضا قزوه از احمد مطر تأثیر پذیرفته باشند . این شاعران نه تنها با زبان شاعران ، فرهنگ عربی آشنا بودند بلکه در بسیاری از معاصرهای خود نام احمد مطر را می بردند و او را عنوان یک شاعر سیاسی – اجتماعی و شاعر شعرهای اعتراض قبول دارند . نباید از نظر دور داشت که احمد مطر عراقی است و شیعه و اهل بصره و هم مرز بودن ایران که این عوامل می توانند ظن آشنایی این شاعران را با آثار احمد مطر و موضوعات شعری او در ما تقویت کند . هم چنین عراق و ایران از ظلم بی شمار نظام بعث زجرهای بسیار کشیده اند و این امر باعث شد که اشتراک زیادی در شعرهای آن ها باشد مانند آزادی ، انقلاب ، فلسطین ، ارزش های انقلاب و قیام و ... این شاعران متعدی را خلق کرده اند که در عین حال سادگی و قابل فهم بودن ، شگفتی آفرین و در اوج و تأثیر گذاری است . از ویژگی های مهم این شاعران متعهد گرایش انسانی و اسلامی است که مفاهیم اجتماعی ، سیاسی ، سبک زبان شعر خاص ، تنوع و گستردگی موضوعات اشعار احمد مطر بر شاعران انقلاب تأثیر بسزایی دارند که به وضوح در اشعار این شاعران دیده می شود . باید گفت منابع شعری این شاعران واقعیت های موجود د رزندگی است . این شاعران رابطه ی نزدیک و مستحکمی با امت خود برقرار کردند . صداقت و لحن تأثیر گذار آن ها در میان دردها و رنج های آن ها ، گواه این پیوند مستحکم است . از تأثیر گذاری احمد مطر بر شاعران انقلاب اسلامی در موضوعات سیاسی است که به ارتقاء شعر سیاسی و اجتماعی و تکامل آن نقش به سزایی ایفا کرده است . عوامل اساسی در موفقیت این شاعران آگاهی وسیع و گسترده از ادبیات و آشنایی با اشعار گذشتگان و ادبیات دینی ( قرآن ، حدیث ، نهج البلاغه ) در آثارشان دیده می شود و هم چنین آشنایی با متون ادبی و معاصر و جهانی همچون تراژدی ، کمدی ، رمان و داستان کوتاه باعث اطلاع شعر آن ها به خصوص در بیان مسائل اجتماعی شده است . یکی از اشتراکات مردمی که در بین این شاعران دیده می شود و بسیار نفوذ کرده است ، موضوع فلسطین است . این شاعران متعهد به دفاع از مردم مظلوم فلسطین به پا خواستند و اشعاری مشترک در این موضوع سروده اند . برخلاف ماهیت شعر اجتماعی به عقیده برخی که کم انعطاف و دارای محدودیت در استفاده از متون کلامی و زیبایی های لفظی و معنوی و هنرمندی های شاعرانه است . این شاعران توانسته اند با طبع پویا و ذوق سرشار ، شعری ارائه دهند که در عین حال اجتماعی بودن بسیار هنرمندانه ، شاعرانه ور از خلاقیت و ابتکار است . از ویژگی ها و تأثیر گذاری مطر شاعران انقلاب اسلامی تعهد به شعر حقیقی و واقعی است . این شاعران به مسائل انسانی و ارزش های متعهد هستند . در شعر هایشان تعهد به مسائل اسلام ، انقلاب و در نهایت انسانیت شاخصه بارزی است . یکی دیگر از ویژگی های این شاعران وابستگی و تعلق به مکان هر انسان حس وطن پرستی و عشق به سرزمین و زادگاه پدری و مادری را از سویی تا حق تابعیت شهروندی را از سوی دیگر فراهم می کند ، دیده می شود . در شعر این شاعران و تأثیر گذاری احمد مطر بر سید حسن حسینی ، علیرضا قزوه و قیصر امین پور از مقاومت در مقابل ظلم سخن می گیود و مردم را به مقابله دشمن تشویق می کنند . احمد مطر مقاومت در مقابل حاکمان ظالم و شاعران انقلاب در مقاومت در مقابل دشمنانی که کشور را تهدید می کند وظیفه اصلی خود می داند . از دیگر موضوعات مشترک در اشعار این شاعران که احمد مطر سید حسن حسینی ، قیصر امین پور و علیرضا قزوه را به خود مشغول کرده است آزادی است که بر اساس آن انسان بدون ترس و قید و بند آنچه را که ایمان دارد را به زبان آورد. آزادی در سروده های آن ها در مفهوم اولیه نجات از اسارت دشمن خارجی و جغرافیایی ، در مفهوم رهایی از تعلقات و خواسته های نفسانی و در نهایت به مفهوم اجتماعی آن ، رهایی انسان در معنی عام و مطلق دیده می شود .
بتول موسوی محمدرضا حاج اسماعیلی
چکیده ندارد.