پیشینه و هدف: عدم تعادل و خستگی شایعترین علائم بیماری مولتیپل اسکلروزیس است، که محدودیت های زجر آوری را، برای فرد، در فعالیتهای روزمره اش ایجاد می کند. این پژوهش به مطالعه اثر و مقایسه 6 هفته تمرین مقاومتی با دستگاه در خشکی و آب، بر بهبود تعادل و کاهش خستگی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس می پردازد. مواد و روشها: نمونه آماری ما در این تحقیق ابتدا شامل 52 زن مبتلا به بیماری ام.اس بود که پس از تائید پزشک متخصص، بصورت تصادفی به سه گروه تجربی در آب (19نفر) و گروه تجربی مقاومتی در خشکی (19نفر) و گروه کنترل(14نفر) تقسیم شدند. در پایان دوره، گروه آب (16) نفر، گروه خشکی (16) نفر و در گروه کنترل (9) نفر طرح را به اتمام رسانده و در پس آزمون شرکت داشتند. گروه تمرین در خشکی با 9 دستگاه مقاومتی و گروه تمرین در آب، با یک پروتکل محقق ساخته مشغول به تمرین شدند. تعادل بیماران قبل از مداخله و پس از آن با آزمون دسترسی عملکردی و میزان خستگی بیماران، با پرسشنامه تعدیل یافته اثر خستگی (mfis) صورت گرفت. برای تعیین نرمال بودن داده ها از آزمون کلوموگروف اسمیرنف و تعیین همگنی داده ها، از آزمون لون استفاده گردید. از آزمون تی همبسته، برای تغییرات درون گروهی و از آزمون تی مستقل، برای تغییرات برون گروهی استفاده گردید. سطح معنی داری(p<0.05) در نظر گرفته شد. یافته ها: . نتایج این تحقیق، تاثیر برنامه تمرینی در هر دو گروه آب و خشکی را بر بهبود تعادل و خستگی بیماران مبتلا به ام.اس تأیید کرد و همچنین نشان داد که هیچ تفاوت معنی داری بین دو گروه آب و خشکی وجود ندارد. نتیجه گیری: با توجه به اینکه هر دو روش تمرینی در بهبود تعادل و کاهش خستگی موثر بود،بیماران مبتلا به ام.اس میتوانند از هر یک از این روش ها به عنوان یک درمان مکمل در جهت کاهش علائم بیماری خود استفاده کنند.