نام پژوهشگر: رقیه نیک بخت
رقیه نیک بخت رضا تیموری مفرد
بیماری آلزایمر رایج¬ترین شکل زوال عقل می¬باشد. اگرچه در سه دهه گذشته پیشرفت¬های بزرگی در جهت درک مکانیسم بیماری صورت گرفته¬است ولی هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد. داروهایی که در حال حاضر استفاده می¬شوند عبارتند از دونپزیل، گالانتامین، ریواستیگمین وممانتین. در میان این گروه از مهارکننده¬های استیل-کولین استراز دونپزیل یکی از عوامل امیدوارکننده برای درمان این نوع بیماری است. این دارو برای درمان بیماری های مختلف که شامل از دست دادن حافظه، مانند بیماری آلزایمر و دیگر اختلالات عصبی موثر است. در طول دهه گذشته سنتز، ساختار و خواص شیمیایی ترکیب 6،5-دی متوکسی-3،2-دی هیدرو- h1-ایندن-1-اون با نام عمومی ایندانون مطالعه شده است و به یکی از موضوعات درجه اول در شیمی تبدیل شده¬است. دسته ای از مشتقات ایندانون سنتز شده¬اندو فعالیت های بیولوژیکی آنها مورد سنجش قرار گرفته¬است. این ترکیبات فعالیت ضداستیل کولین استراز همانند دونپزیل از خود نشان داده اندو فعالیت چندمنظوره به عنوان داروهای بالقوه ضد آلزایمر به نمایش گذاشته¬اند. اهمیت ساختار مشتقات ایندانون باعث شده است برای سنتزاین ترکیبات روش¬های مختلفی ارائه گردد. در این کار پژوهشی تلاش شده است تا از طریق بررسی روش های قدیمی و بررسی روش های سنتزی نوین روش ساخت این ترکیبات هموارتر گردد. در روش نوین اول سنتز مشتقات ایندانونی، ما روشی نوین برای سنتز این نوع از ترکیبات براساس جانشینی نوکلئوفیلی آروماتیک ارانه کرده ایم. این سری از مشتقات بوسیله جانشینی نوکلئوفیلی آرومانیک2-(4-فلوئورو بنزیلیدین)-6،5-دی متوکسی-3،2-دی¬هیدرو- h1- ایندن-1-اون با آمینها سنتز شده اند. در روش نوین دیگر برای سنتز مشتقات ایندانون، ما یک روش جدید براساس تراکم آلدولی برای سنتز این ترکیبات گزارش کرده ایم. آریل بنزآلدهید با استونیتریل در حضور سدیم ترت بوتوکسید وتترامتیل اتیلن دی آمین تراکم گشته و سپس احیای باند دوگانه با منیزیم و هیدرولیز گروه نیتریل صورت می¬گیرد. سپس ترکیبات ایندانونی بوسیله حلقه زایی با پلی فسفریک اسید سنتز می¬شوند.