نام پژوهشگر: سمیرا نقی زاده
سمیرا نقی زاده هوشنگ رفیعی دستجردی
بید سیبزمینی، phthorimaea operculella zeller یکی از مهمترین آفات سیبزمینی در سطح مزارع و انبارهای مناطق گرمسیری و نیمهگرمسیری جهان است. خسارت این آفت در انبارها با تخمریزی حشرات کامل ماده روی غدهها بیشتر از خسارت آن در مزرعه است. با توجه به اهمیت سیبزمینی و خسارت بالای ایجاد شده توسط بید سیبزمینی، کنترل این آفت از توجه خاصی برخوردار میباشد. مدیریت تلفیقی راهکار موثری برای کنترل بید سیبزمینی است که بخش مهم آن کاربرد یک آفتکش زیستی مانند استفاده از ترکیبات مختلف گیاهی در سطح غدههای انبار شده میباشد. در این بررسی، اسانس گیاهان افسنطین artemisia absinthium l، بومادران achillea millefolium l و ترخون artemisia dracunculus l با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شد و در دمای 1 ± 25 درجهی سانتیگراد، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دورهی نوری 16 ساعت تاریکی و 8 ساعت روشنایی روی این آفت مورد مطالعه قرار گرفت. در بررسی اثر تخمکشی، تجزیه پروبیت دادهها نشان داد که مقدار lc50 برای اسانسهای افسنطین، بومادران و ترخون به ترتیب 2/60، 2/36 و 1/08 میکرو لیتر بر لیتر هوا بود. در تعیین درصد نفوذ لاروهای سن اول، سطح غدههای سیبزمینی به غلظت 0/25% از هر اسانس آغشته شد و پس از تبخیر شدن حلال، تعداد 20 لارو سن اول روی هر غده قرار گرفت و پس از سه روز میزان نفوذ با توجه به فضولات لاروی گذاشته شده در محل سوراخ ورودی ثبت شد. نتایج نشان داد که درصد نفوذ لاروها در اسانسها به طور معنیداری کمتر از شاهد بود. جهت انجام آزمایش بازدارندگی تخمریزی، سطح هر یک از غدههای سیبزمینی به غلظت 0/50% از اسانس گیاهی مورد نظر آغشته شد و پس از تبخیر شدن حلال، سه غدهی سیبزمینی در داخل ظرفی به قطر 19/5 سانتیمتر و ارتفاع 7/5 سانتیمتر که 8 جفت حشرهی کامل نر و مادهی یکروزه در آن رها شده بود قرار گرفتند و میزان تخمریزی به مدت سه روز هر 24 ساعت یک بار ثبت شد. نتایج به دست آمده نشان داد که تعداد تخمهای گذاشته شده روی غدههای آغشته شده به اسانسهای گیاهی در مقایسه با شاهد به طور معنیداری کمتر بود. همچنین تخمهای یکروزه در معرض غلظت زیرکشندهی (lc30) اسانسهای مورد آزمایش قرار گرفتند و پارامترهای جمعیتی به دست آمده در این تیمارها با شاهد مقایسه گردید. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) که بهترین و معتبرترین پارامتر جهت بیان ویژگیهای زیستی یک حشره است، در شاهد و تیمارهای افسنطین، بومادران و ترخون به ترتیب 0/093، 0/067، 0/068 و 0/075 ماده به ازای ماده در هر روز به دست آمد. نتایج نشان داد که بین تیمارها با شاهد اختلاف معنیداری وجود داشت ولی بین تیمارها اختلاف معنیداری مشاهده نشد و هر سه اسانس توانستند موجب کاهش این پارامتر شوند.