به منظور بررسی تأثیر میکروارگانیسم های حل کننده فسفات، قارچ های میکوریز و اثرات متقابل آن ها بر افزایش حلالیت فسفر و بهبود جذب عناصر غذایی تحت شرایط شوری آزمایشی در شرایط گلخانه ای انجام گردید. آزمون گلخانه ای به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور سطوح شوری و تلقیح میکروبی با گیاه ذرت انجام شد. در این آزمایش سطوح شوری شامل شرایط بدون شوری (ns) و شوری 5/4 دسی زیمنس بر متر (s) و سطوح تلقیح میکروبی شامل شاهد (بدون تلقیح)، تغذیه با فسفر محلول (kh2po4)، تلقیح میکوریزی (m)، تلقیح باکتری های حل کننده فسفات (psb)، تلقیح قارچ های حل کننده فسفات (psf)، تلقیح تلفیقی میکوریز و باکتری (mb)، تلقیح تلفیقی میکوریز و قارچ (mf) بود. پس از 70 روز برخی شاخص های رشد، وزن خشک گیاه و غلظت عناصر غذایی در اندام هوایی گیاه اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که تأثیر سطوح شوری بر جذب فسفر معنی دار (05/0p<) شد. بیشترین و کمترین فسفر اندام هوایی با 61/79 و 93/0 میلی گرم در گلدان به ترتیب از تیمارهای فسفر محلول و تیمار شاهد حاصل گردید. در بین تیمارهای میکروبی بیشترین مقادیر فسفر اندام هوایی مربوط به تیمارهای میکوریزی بود. بیشترین مقادیر شاخص های رشد اندازه گیری شده از جمله ارتفاع اندام هوایی (89/78 سانتی متر)، قطر ساقه (02/1سانتی-متر)، وزن خشک بخش هوایی (77/26 گرم در گلدان) و وزن خشک ریشه (77/13 گرم در گلدان) در تیمار فسفر محلول مشاهده گردید و شوری تأثیر معنی داری روی پارامترهای ارتفاع اندام هوایی و قطر ساقه نشان داد. در بین تیمار های میکروبی، تیمارهای میکوریزی بیشترین مقادیر پارامترهای اندازه گیری شده را به خود اختصاص دادند. هم چنین نتایج نشان داد که تأثیر سطوح شوری بر مقدار پتاسیم، کلسیم، منیزیم، سدیم، کلر و عناصر میکرو به جز روی معنی دار شد و تلقیح میکروبی مقادیر نیتروژن، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و عناصر میکرو برگ ها را افزایش داد لیکن سدیم و کلر اندام هوایی در تیمارهای تلقیح میکروبی به طور معنی داری کاهش یافتند. شوری منجر به تجمع پرولین برگ (96/0 میکرو مول بر گرم برگ) گردید و در تلقیح میکروبی بیشترین و کمترین مقدار پرولین برگ با 97/0 و 69/0 میکرو مول بر گرم برگ به ترتیب در تیمارهای تلقیح قارچی و میکوریزی مشاهده شد. شوری سبب کاهش معنی دار جمعیت میکروبی و درصد کلنیزاسیون میکوریزی ریشه ذرت گردید. تلقیح توأم میکوریز با باکتری ها و قارچ های حل کننده فسفات منجر به کاهش کلنیزاسیون میکوریزی ریشه شد. چنین استنباط می شود که تلقیح با میکوریز و میکروارگانیسم های حل کننده فسفات اثرات تنش شوری را در گیاه ذرت کاهش می دهد.