نام پژوهشگر: هاجر مقبولی
هاجر مقبولی حمید میرجانی ارجنان
قلمروها را می توان از چند منظر تعریف نمود. قلمرو به عنوان یک مکان، شامل فضا، محیط، محوطه، پایگاه و یا محدوده ای مشخص و دارای حد و مرز است که توسط شخص، خانواده، ساکنین و گروه های اجتماعی، به روش های مختلفی شکل می گیرد. همچنین قلمروها منابعی هستند که به وسیله موانع فیزیکی، نشانه های نمادین، با روش هایی چون عمل کردن، فرمانروایی کردن، جای دادن، استفاده کردن، دفاع کردن و علامتگذاری کردن به طور مستمر، تولید می شوند و کیفیت هایی چون اختصاصی بودن، محدود بودن، قابل تغییر بودن و... را برای ساکنین و افراد و گروه هایی که از آن استفاده می کنند به همراه دارند. تعاملات اجتماعی روش هایی هستند که افراد توسط ابزارهایی منابعی را به کار می گیرند تا روش هایی را بر یکدیگر اعمال کنند. این منابع می توانند قلمروها باشند. ایجاد کردن واکنش، انجام دادن کاری، انتقال دادن اطلاعات، تأثیر گذاشتن و تأثیر گرفتن، پاسخ دادن، داد و ستد نمودن، انتخاب کردن، به وجود آوردن، نشان دادن کنش و واکنش و به کار گرفتن، از روش های شناسایی شده ی تعامل اجتماعی هستند. این روش ها که نوعی فرایند و جریان دوسویه هستند، توسط دو یا چند انسان آگاه که توانایی انتخاب کردن دارند به وسیله ی نمادهای لفظی، زبان، اشارات و حرکات برخواسته از ارزش ها، آرزوها و خواست ها، منابعی چون اعمال و رفتارها را به کار می گیرند تا بر اعمال، افکار ، انتظارات و رفتارهای دیگران اثر گذاشته و به گونه ای نمادین به انتقال معناها بپردازند. به نظر می رسد مسئله اصلی در برخی مجموعه های سکونتی در شهر تبریز، تنظیم نبودن تعاملات اجتماعی است. قلمروها وسایلی هستند برای تسهیل کردن و تثبیت کردن تعاملات اجتماعی و نظام های اجتماعی. قلمرو نقش مهمی در حفظ تعامل اجتماعی بازی می کند. اگر هر فردی حوزه ی مکان خویش را به دیگران اعلام و دیگران نیز آن را پذیرفته باشند، تعارض به حداقل ممکن خود می رسد. می توان گفت طراحی نشدن و در واقع رها شدن طراحی قلمروها باعث به هم خوردن این تعادل شده است. به گونه ای که افراد خود، قلمروهایشان را بدون دخالت طراح تنظیم نموده و از تماس های اجتماعی خود می کاهند. هدف، طراحی کردن قلمروها درمجموعه مسکونی، به عنوان مکان هایی هستند که با تعریف روش هایی در آن ها، به صورت مستمر تولید شوند. به نظر می رسد اگر فضا و کارکردهای جاری در آن براساس روش های رفتار قلمروپایی طراحی شود، می توان به تنظیم کردن تعاملات اجتماعی کمک نمود.