نام پژوهشگر: فرشاد عریضی
فرشاد عریضی داوود نعمتی انارکی
پژوهش پیش رو، به مطالعه «اخلاق کاربر در فضای سایبر با تأکید بر تغییرات فناوری های نوین ارتباطی» با استفاده از روش کیو می پردازد. مساله اصلی پژوهش، فهم این امر است که آیا کاربران در فضای مجازی به آنچه که در دنیای حقیقی اعتقاد دارند، عمل می کنند؟ آیا فضای مجازی، ارزش های اخلاقی خاص خود را می طلبد یا همان اصول اخلاقی دنیای حقیقی در آن بازتعریف می شود؟ برای شناسایی ذهنیت های مختلف پیرامون اخلاق کاربران در فضای مجازی، 28نفر از 5دسته فعال، غوطه ور، محبوب، هرزه نویس و آشنا به سواد رسانه ای از میان کاربران شبکه اجتماعی گوگل پلاس، به صورت هدفمند برای مشارکت در اجرای روش کیو انتخاب شدند. پس از طراحی 57گزاره معرف فضای گفتمانی پژوهش، مشارکت کنندگان از طریق نرم افزار شخصی سازی شده توسط پژوهشگر، به صورت آن لاین، اقدام به مرتب سازی گزاره ها در یک جدول متقارن نموده و در پایان داده ها در پایگاهی بر روی وب ذخیره و سپس توسط نرم افزار تحلیل شد. در نهایت براساس یافته ها و تحلیل های پژوهش گر، سه ذهنیت از میان مشارکت کنندگان، پیرامون اخلاق در فضای مجازی به دست آمد. کاربران ذهنیت اول، اصول اخلاقی را در فضای مجازی مشابه دنیای حقیقی دانسته و پایبند به رعایت اصول اخلاقی دنیای حقیقی در فضای مجازی هستند. این گروه «اصول محور» نامیده شدند. کاربران ذهنیت دوم به نام «نسبی نگر»، اصول اخلاقی را در فضای مجازی و حقیقی یکسان ندانسته و رعایت آن را بسته به تعریف هر کاربر می دانند. آنان از شکستن هنجارهای عرفی در فضای مجازی ابایی ندارند. ذهنیت سوم متعلق به دسته ای از کاربران است که گرچه اصول اخلاقی فضای مجازی و دنیای حقیقی را یکسان می پندارند اما بر لزوم تعریف اخلاق و آداب خاص برای فضای مجازی تأکید می نمایند. این دسته «آداب مدار» هستند. نتایج این پژوهش نشان می دهد، رفتار اخلاقی کاربران در فضای مجازی بیش از هر چیز به نوع نگرش آن ها بسته به اینکه در کدام یک از این 3دسته ذهنیت قرار می گیرند، وابسته است.