امروزه با گذر از دوران اقتصاد صنعتی و ورود به عصر اقتصاد دانش محور اشکال نامشهودی از سرمایه که اغلب سرمایه فکری نامیده می شود در کنار دیگر عوامل تولید نقش فزاینده ای را در عملکرد شرکتها ایفا می نماید. افزایش اهمیت سرمایه فکری را می توان از کاربرد گسترده واژه هایی همچون دارایی های معنوی؛ سرمایه های علمی، سازمان های علمی، سازمان های آموزشی، عصر اطلاعات، مدیریت فکری و معنوی، دارایی های اطلاعاتی و غیره تشخیص داد. این عوامل بیانگر پارادایمی هستند که در آن سود و بازده، بیشتر به دانش افراد وابسته می باشد. در سالهای اخیر به دلیل اهمیت سرمایه فکری در خلق و افزایش ارزش در سازمان ها، تحقیقات زیادی در زمینه تاثیر آن روی شاخص های مختلف عملکرد مالی، اقتصادی، بازار سهام و ... انجام شده که نتایج عمده آنها به نقش مثبت و فزاینده ی سرمایه فکری در عملکرد شرکتها، اذعان دارد. تحقیق روبرو نیز به بررسی تاثیر سرمایه فکری بر کارایی و بهره وری سرمایه شرکتها می پردازد. در این تحقیق برای سنجش سرمایه فکری از مدل ضریب ارزش افزوده فکری (vaic) (پالیک، 2004) و برای سنجش کارایی نسبی شرکتها از روش تحلیل پوششی داده ها (dea) استفاده شده است. داده های مورد نیاز تحقیق از اطلاعات مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای سالهای 1384 تا 1391 گردآوری شده است که در مجموع 880 سال- شرکت مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج پژوهش های تجربی گذشته نشان می دهد که سرمایه فکری دارای تاثیر مثبت و معناداری بر روی کارایی شرکتها می باشد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق بر اساس تجزیه و تحلیل همبستگی و رگرسیون خطی چندگانه نشان می دهد که ضریب ارزش افزوده فکری به عنوان شاخص سرمایه فکری، تاثیر مثبت و معنی داری روی کارایی و بهره وری سرمایه شرکتها دارد. همچنین رابطه میان سرمایه فکری، بهره وری سرمایه و کارایی شرکت ها در شرکتهای ارزشی تفاوت معناداری با همین روابط در شرکتهای رشدی دارد.