امام علی علیه السلام شخصیت ممتاز تاریخ اسلام است و از همین جهت حکومت وی مورد توجه بسیاری از پژوهشگران بوده است. دوره حکومت امام علی علیه السلام در کنار رهبری رسول الله صلی الله علیه و آله الگوی کاملی برای مدیریت و رهبری جوامع اسلامی را می تواند به نمایش بگذارد. خلافت خلیفه دوم نیز در مطالعات اسلامی و بررسیهای تاریخ صدر اسلام مورد توجه بسیاری از نویسندگان و شرقشناسان بوده است. این دوره که سرآغاز مجموعه ای از تحولات و اتفاقات تاریخ اسلام به شمار می آید نیازمند، پژوهش بود تا جنبه های مدیریتی آن فارغ از گرایشهای کلامی و باورهای اعتقادی استخراج شود. در پژوهش حاضر با روش مطالعات تاریخی تطبیقی و استناد به گزارشهای تاریخی و گاه حدیثی، پس از نگاه اجمالی به زندگینامه و شرایط سیاسی- اجتماعی به حکومت رسیدن امام علی علیه السلام و خلیفه دوم، با رویکردی مدیریتی به موضوعات مختلف عرصه های سیاسی و اجتماعی پرداخته شده است. این دو مدیریت شباهتها، تفاوتها و تعارضهایی با هم داشته اند. مهمترین تفاوت مدیریت سیاسی و اجتماعی در این دو دوره را می توان در میزان مصلحت سنجی ها، اتکا به کتاب و سنت، اخلاق مداری و محبت در مقایسه با قاطعیت و صلابت، توجه به اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله، اعراب و اشراف در مناسبات سیاسی و اجتماعی مشاهده کرد.