بخش قابل توجهی از شکوه و عظمت معماری و نظم ساختاری موجود در شهرسازی دوره های تاریخی کشور ما در معماری مساجد ظهور و بروز یافته است.زیرا اغلب مساجد از نظر ابعاد،احجام ،مصالح و رنگ ،نسبت به سایر بناهای موجود در بافت های شهری متمایز بوده و به همین سبب به عنوان نشانه های شهری نقشی موثر در ایجاد خوانایی در بافت و راهنمایی عابرین ایفا می نماید.مساجد علاوه بر بعد عبادی ،نقشی محوری در کلیه فعالیت ها و تعاملات اجتماعی جامعه ایفا می نموده است و بنابراین همواره جریان حیات مدنی در پیرامون آنها جاری بوده است. با توجه به روند گسترش تخریب در بافتها و بناهای تاریخی کشورو مصون نماندن خیل عظیمی از بافتها و بناهای تاریخی از این امر،در این پژوهش سعی بر آن شده است که با انتخاب مسجد جامع بسطام وبررسی و مطالعه آن ،بتوان قدمی هر چند کوچک در شناسایی و حفظ این بنای تاریخی ارزشمند انجام داد. لذا رسأله حاضر به بررسی و شناخت بنا، آسیب ها و نقاط قوّت آن و ارائه طرح حفاظت و مرمت "مسجد جامع بسطام"واقع در شهر بسطام می پردازد. بنای مذکور مسجد ارزشمندی است که از زمان ایلخانی به جای مانده و قابلیت ها و ارزش های معماری و بصری حائز اهمیتی دارد و از نمونه های قابل توجّه معماری دوران ایلخانی در شهربسطام محسوب می شود. امّا صد افسوس که سهل انگاری های انسانی و ناملایمات طبیعی دست به دست هم داده و بخش هایی از این بنای ارزشمند را مورد آسیب قرار داده است .از آن جا که حفظ یادگارهای گذشته دردوران حاضر اهمّیت بسزایی دارد، لذا این رسأله در صدد است تا با تعمق در این بنا راهکارهایی را در جهت حفظ و مرمت آن ارائه نماید.