نام پژوهشگر: محبوبه حاجی اسماعیلی
محبوبه حاجی اسماعیلی علی ایوب زاده
مخاطرات زیست محیطی ایجاد شده در رودخانه ها در دهه های اخیر معضلات بزرگی را برای این نوع پهنه های آبی به همراه داشته است و نیاز به بررسی تقابلات میان شرایط هیدرولیکی و اکولوژیکی حاکم بر رودخانه به منظور بررسی وضعیت سلامت رودخانه ها در کشورهای مختلف دنیا احساس شده است که بررسی وضعیت مطلوبیت فیزیک زیستگاه یکی از جنبه های بسیار مهم در این زمینه است. در این تحقیق وضعیت مطلوبیت زیستگاهی رودخانه برای ماهی قزل آلای رنگین کمان بررسی شده است. هدف اصلی این تحقیق بررسی تأثیر پارامترهای هیدرولیکی جریان بر وضعیت مطلوبیت زیستگاهی قزل آلای رنگین کمان در رودخانه است. بدین منظور از مدل phabsim که اولین و رایج ترین مدل در زمینه شبیه سازی فیزیک زیستگاه می باشد استفاده شده است.در ابتدا مدل با طراحی مقاطع مرکب فرضی مورد ارزیابی قرار گرفت، سپس به منظور انجام مطالعات دقیق رودخانه ای، رودخانه دلیچای به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد. ابتدا با استفاده از نقشه توپوگرافی رودخانه و نرم افزار arcgis، هندسه مدل رودخانه و مقاطع عرضی ایجاد شد. سپس با ارسال اطلاعات تهیه شده به نرم افزار hec-ras شبیه سازی هیدرولیکی رودخانه انجام گرفت. در مرحله بعد با ورود داده های موردنیاز به مدل phabsim، شبیه سازی توزیع سرعت در مقاطع عرضی و پس از آن شبیه سازی زیستگاه انجام شد. با استخراج منحنی های دبی- فیزیک زیستگاه، مطلوبیت رودخانه از لحاظ مقدار و موقعیت مورد بررسی قرار گرفت. همچنین با استفاده از آنالیز حساسیت نتایج حاصل از مدل برای تعیین میزان حساسیت گونه هدف به پارامترهای هیدرولیکی بررسی شد و پس از استخراج منحنی های سری زمانی زیستگاه برای گونه هدف، سناریوهای مختلف مدیریت جریان برای بهبود وضعیت زیستگاهی رودخانه مورد بررسی قرار گرفت. درنهایت با استفاده از خروجی های حاصل از مدل phabsim، منحنی های مطلوبیت برای مقادیر متوسط پارامترهای هیدرولیکی در سه گروه سنی قزل آلای رنگین کمان برای رژیم طبیعی رودخانه دلیچای استخراج شد. شبیه سازی هیدرولیکی مدل phabsim و hec-ras نیز مورد مقایسه قرار گرفت.