بتولین نوعی تری¬ترپنوئید می¬باشد که خواص درمانی آن به ویژه جهت درمان بیماری¬های پوستی و سرطانی محرز شده است. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارزیابی امکان افزایش میزان بتولین در کالوس¬های betula litwinowii در شرایط درون شیشه¬ای تحت تاثیر غلظت¬ها و مدت زمان اعمال الیسیتورها و پیش¬ماده¬ها، حاصل از بهترین سن پایه¬های مادری و بهترین شرایط کشت نوری بوده است. ابتدا میزان بتولین موجود در بافت¬های طبیعی گیاه (برگ و پوست تنه و شاخه - در سه دامنه قطری cm35-22، 17-7 و 7›) و نهال¬های پنج ساله از رویشگاه سنگده در فصل تابستان جمع آوری و عصاره گیری شد. سپس با استفاده از دستگاه hplc ارزیابی گردید. ریزنمونه¬ها در محیط wpm حاوی هورمون¬های 2,4-d و bap در دو حالت نور و تاریکی کشت و کالوس¬ها¬ی چهار ماهه در محیطی حاوی الیسیتورهایی چون اسید¬سالیسیلیک، کلرو¬کولین¬کلراید و کلرید¬کبالت و پیش ماده¬هایی چون ساکارز، ویتامین و گلوکز بازکشت شدند. کالوس¬ها در محیط¬کشت¬های جدید پس از 2، 3 و 4 هفته برداشته شدند و وزن تر و خشک آن¬ها محاسبه گردید. جهت تجزیه و تحلیل کالزایی از آزمایش فاکتوریل دو عامله در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 3 تکرار و نرم¬افزار spss استفاده شد و مقایسه میانگین¬ها با آزمون دانکن ارزیابی شد. نتایج نشان داد پوست تنه با قطر cm35-22 با 65/6 درصد بیشترین میزان بتولین را داشت. شرایط نوری جهت کالوس¬دهی ریزنمونه¬ها بسیار ضروری بود. از بین الیسیتورها، کلرو¬کولین¬کلراید با غلظت یک میلی¬گرم بر لیتر با 0307/0 درصد بتولین به عنوان بهترین الیسیتور و از بین پیش¬ماده¬ها، ویتامین 10 برابر با 0916/0 درصد بتولین به عنوان بهترین پیش¬ماده¬ با دو هفته قرارگرفتن در محیط تحت تیمار معرفی شدند و در کل همه¬ی تیمارها ¬غیر از اسید¬سالیسیلیک و کلرید¬کبالت (با غلظت 100 و 150 میلی¬گرم بر لیتر) مقدار بتولین را نسبت به تیمار شاهد افزایش دادند.