نکاح، رابطه ای است که به واسطه عقد، بین زن و مرد ایجاد شده و در نتیجه آن روابط زوجیت و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل یکدیگر برقرار می شود . عقد نکاح توسط زوجین یا نماینده قانونی آنها منعقد می گردد که در این صورت روابط زوجیت بین طرفین ایجاد شده و همه آثار از جمله ثبوت مهریه، نفقه، حق تمکین، ارث و حرمت مصاهره بر عقد منعقده مترتب می شود. در برخی موارد عقد نکاح به طور فضولی و توسط افرادی واقع می شود که حق انعقاد نکاح را ندارند. هر چند در گذشته انعقاد نکاح به این صورت بیشتر اتفاق می افتاد ولی هنوز هم مواردی دیده می شود که عقد نکاح به این صورت منعقد می گردد. بنابراین روشن شدن آثار و احکامی که بر چنین عقدی مترتب می شود ضروری است. نکاح فضولی ممکن است در مورد افراد نابالغ، بالغ یا مجنون جاری گردد که در همه موارد نفوذ نکاح و ترتب آثار بر آن منوط به تحقق اجازه می باشد و در برخی موارد دلیل خاص وجود دارد که برای ترتب آثار علاوه بر اجازه باید سوگند نیز محقق شود. از دیدگاه فقه امامیه نکاح صغار در صورت وجود مصلحت از سوی ولی جایز است و قانون حمایت از خانواده مصوب 1392 نیز این امر را با صلاحدید دادستان بلامانع دانسته است و در مورد نکاح فضولی بالغ نیز ترتب آثار منوط به اجازه معقود الیه گردیده است. این تحقیق به بررسی احکام و آثار نکاح فضولی صغیر و کبیر می پردازد.