یکی از شیوه ها یی که برای بررسی متون ادبی مورد استفاده قرار می گیرد، پژوهش تطبیقی این متون با همدیگر است. ادبیات تطبیقی از پایه ها ی نقد جدید ادبی به شمار می آید که زمینه را برای خروج ادبیات بومی از انزوا و عزلت فراهم کرده و آن را در معرض افکار و اندیشه ها قرار می دهد. ادبیات عصر نهضت در دنیای عرب و عصر مشروطه در ایران شباهت ها ی زیادی با هم دارند و دلیل عمده ی آن، اوضاع سیاسی اجتماعی کشور ها-ی عربی و ایران در آن زمان است. معروف رصافی بیشتر درگیر مسائل جامعه عراق بود و سعی داشت آن را از سیطره ی استعمار گران نجات دهد. فرخی یزدی، شاعر لب دوخته ی ایرانی نیز عمر خود را در راه آزاد کردن این کشور از سلطه ی بیگانگان و مبارزه با استبداد صرف کرد که سرانجام در این راه جان باخت. با توجه به این که دو شاعر در دوره ای یکسان و در شرایطی شبیه هم می زیستند و هر دو با حاکمیت دولت های مستبد و استعمارگران غربی مواجه بوده و با آن دست و پنجه نرم می کردند، در مورد مسائل مربوط به جامعه دارای نگرشی مشابه هستند و می توان گفت که در بیشتر موضوعاتی که در اشعارشان آورده اند، به هم شباهت دارند. در این پژوهش به بررسی تطبیقی اشتراک و اختلاف مضمون اشعار آزادی خواهانه و ضد استبدادی معروف رصافی و میرزا محمد فرخی یزدی بر اساس مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی پرداخته شده و از نتایج این پژوهش آن که، آزادی و استبداد از دغدغه ها ی محوری و اصلی دو شاعر بوده و در شعر و زندگی آنان بازتاب گسترده ای داشته و بن مایه ی ساخت آزادی و وجود مفهوم آن در شعر و اندیشه ی هر دو بر مبنای تضاد و مبارزه ی آن با استبداد شکل گرفته است و هر دو زمینه ی مبارزه ی ضد استبدادی و قیام برای برپایی آزادی را برای مردم ستمدیده ی کشور شان در شعر فراهم کرده اند.