جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران از دوران تصویب قانون ممنوعیت دادن امتیازات نفتی به بیگانگان در مجلس چهاردهم آغاز گشت و پس از رد قرارداد الحاقی و با تلاش های نمایندگان جبهه ملی در مجلس، نفت ملی شد و مصدق به قدرت رسید؛ اما عمر دمکراسی ایرانی کوتاه بود و با کودتای 28 مرداد 1332 به آن خاتمه شد. پاسخ به علل ناکامی این جنبش و واکاوی زوایای گوناگون آن از جمله مهمترین دغدغه های نیروهای فکری و سیاسی بوده است و تبیین های مختلفی از ناکامی این جنبش صورت پذیرفته است. نگارنده با بهره گیری از تبیین سیاسی شکست ائتلاف میان نیروهای سیاسی تشکیل دهنده نهضت ملی شدن صنعت نفت را مهم ترین دلیل ناکامی آن می داند و پس از شکست این ائتلاف بستر لازم برای مداخلات نیروهای خارجی فراهم آمد. تکیه گاه استدلالی نگارنده در این پژوهش نظریه ائتلاف و اجماع است و بر این اساس به ارزیابی ناکامی علل سیاسی این جنبش پرداخته می شود.