ترکیب دین و سیاست در یکدیگر و تشکیل نظام های سیاسی، از دیرباز در جوامع گوناگون پا گرفته و زمینه شکل گیری حکومت ها و اداره جامعه را فراهم آورده است. در پایان نامه پیش رو تلاش شده است تا با بررسی شیوه حکومت داری امام علی (ع) و معاویه به عنوان دو الگوی متمایز حکومتداری در دوران صدر اسلام، به بررسی شاخصه های دو نظام سیاسی "حکومت دینی" و "دین حکومتی" پرداخته شود. از این رو، نگارنده کوشیده است تا ابتدا به بررسی نظری این دو مفهوم پرداخته و تفاوت ها و شباهت های آنها را از دیدگاه متفکران دوره های گوناگون بسنجد. پس از آن به مقایسه تطبیقی این دو شیوه حکومتداری پرداخته شده است. پس از آن چگونگی تشکیل حکومت و چرایی پذیرش آن از سوی ایشان با بررسی تحلیلی اقدامات و تصمیمات و گفتار و رفتار ایشان، به استناد منابع معتبر تاریخی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در این زمینه شاخصه هایی همانند مشروعیت و مقبولیت از یک سو و فضیلت اخلاقی و عدالت اجتماعی از سوی دیگر به همراه زیرمجموعه هر یک از این شاخص ها در هر دو حکومت مورد ارزیابی قرار گرفته اند. واژگان کلیدی حکومت، دین، مشروعیت، مقبولیت، فضایل اخلاقی، عدالت اجتماعی.