گویش ها گنجینه ای از میراث فرهنگی، تاریخی، قومی و اجتماعی هر ملتی هستند زیرا از طریق مطالعه آنها می توان به فرهنگ، تاریخ و جامعه اجتماعی گذشتگان خود پی برد و به عبارتی، گویش ها هویت یک زبان را در خود دارند. گردآوری و حفظ گویش ها امری است بسیار ضروری که متأسفانه با بی توجهی و سهل انگاری، شاهد زوال و نابودی گویش ها در اکثر مناطق ایران هستیم. پژوهش حاضر که در حوزه جامعه شناسی زبان می گنجد مطالعه ای است در گویش کرمانی که در آن میزان آشنایی و کاربرد واژگان گویش کرمانی در دو گروه سنی از گویشوران بومی این شهر بررسی شده است: یک گروه شامل دانش آموزان 18 ساله و گروه دیگر را افراد 40 تا 50 ساله کرمانی تشکیل داده اند. این پژوهش از نوع میدانی و پرسشنامه ای بوده و داده های این تحقیق، 50 واژه از کلمات موجود در گویش کرمانی هستند. در این تحقیق تأثیر مولفه های اجتماعی سن، جنسیت و همچنین میزان تحصیلات والدین، طبقه بندی دانش آموزان بر اساس ناحیه های 1 و 2 آموزش و پرورش شهرستان کرمان و تعداد فرزندان هر خانواده بر میزان آشنایی و کاربرد تعدادی از واژگان گویش کرمانی بررسی شده اند. پس از جمع آوری داده ها و تجزیه و تحلیل آنها با استفاده از نرم افزار spss نسخه 18 و همچنین بررسی داده ها از طریق نمودارها و جدول های مختلف، مشاهده شد که تفاوت معنی داری در میزان آشنایی و استفاده از واژگان موجود در گویش کرمانی بین دانش آموزان 18 ساله و افراد 40 تا 50 ساله این شهر وجود دارد. همچنین مشاهده گردید که میزان آشنایی دخترها و پسرهای دانش آموز از واژگان گویش کرمانی تقریباً یکسان بوده اما پسرها از این واژگان در گفتار خود بیشتر استفاده می کنند. تفاوت جنسیت در افراد 40 تا 50 سال نشان می دهد که هیچ گونه تفاوتی در میزان آشنایی و استفاده از واژگان گویش کرمانی بین زنان و مردان 40 تا 50 ساله شهر کرمان وجود ندارد. همچنین مشخص شد که تعداد فرزندان خانواده در میزان آشنایی و استفاده از این واژگان در دانش آموزان تأثیری ندارد. چنانچه از نتایج مشخص می شود، متغیر اجتماعی سن تأثیرگذارترین عامل بر میزان آشنایی و کاربرد واژگان گویش کرمانی است و متغیر اجتماعی جنسیت در درجه بعد قرار دارد و این وضعیت تهدیدی است بر بقای گویش کرمانی.