در بیماری های پریکارد و برخی از اختلالات عمومی کمیت و کیفیت مایع پریکارد تحت تاثیر قرار گرفته و لذا ارزیابی این مایع می تواند یکی از روش های تشخیصی بیماری های پریکارد باشد. در پایان نامه حاضر برخی از ویژگی های مایع پریکارد طبیعی در گاومیش رودخانه ای خوزستان تعیین گردیده است. نمونه گیری-های این مطالعه در سال 1392 از 60 رأس گاومیش به ظاهر سالم کشتار شده در کشتارگاه اهواز صورت گرفت. در کشتارگاه، اطلاعات مربوط به دام ها (شامل سن و جنس) ثبت شده و پس از ذبح، خونگیری از آنها به عمل می آمد. با باز شدن قفسه سینه، کل مایع پریکارد به وسیله سرنگ تخلیه گردیده، ضمن تعیین حجم مایع، رنگ، شفافیت و وجود یا عدم وجود لخته در آن ارزیابی می شد. سپس مایع پریکارد به سه لوله حاوی سیترات سدیم، edta و فاقد ماده ضد انعقاد انتقال یافته و ph آن تعیین می گردید. در آزمایشگاه، نمونه های حاوی سیترات سدیم (مایع پریکارد و خون) سانتریفیوژ گردیده و بخش فوقانی مایع پریکارد (سانتریفوژ شده) و پلاسمای خون، جمع آوری و تا زمان انجام آزمایشات مورد نظر در دمای 20- درجه سانتیگراد نگهداری می شدند. شمارش تام گلبول های قرمز در نمونه خون حاوی ماده ضد انعقاد edta به وسیله دستگاه شمارش گر سلولی و بررسی تعداد گلبول های سفید در مایع پریکارد و خون به صورت دستی و به روش هموسیتومتری صورت گرفت. به دنبال تهیه گسترش از نمونه ها، درصد سلول های هسته دار آنها نیز مشخص می شد. وزن مخصوص مایع پریکارد با استفاده از رفرکتومتر اندازه گیری گردید. غلظت فیبرینوژن، پروتئین تام و گلوکز مایع پریکارد و خون با بهره بردن از کیت های تجاری اندازه گیری شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss نسخه 16 وبا بهره بردن از آزمون های کولموگروف اسمیرنوف، t برای دو نمونه وابسته، ویلکاکسون، مان ویتنی و آنالیز واریانس دو طرفه و همبستگی داده ها با محاسبه ضریب همبستگی پیرسون و یا اسپیرمن مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. در تمامی دام های مورد مطالعه، مایع پریکارد کهربایی رنگ و نیمه شفاف بوده و در صورت جمع آوری در لوله های فاقد ماده ضد انعقاد، به سرعت منعقد می گشتند. همچنین ph این مایع در بیشتر موارد خنثی بود. میانگین و خطای معیار حجم و وزن مخصوص مایع و تعداد گلبول های قرمز و سفید آن به ترتیب 8/17±4/37 سی سی، 0004/0±1021 و106× (003/0±009/0) و103× (16/0±300/3) سلول در میکرولیتر تعیین گردید. انجام آزمون های آماری مشخص نمود که سن و جنس تاثیر معنی داری بر حجم مایع پریکارد و وزن مخصوص آن نداشته (05/0> p) اما تاثیر سن بر تعداد گلبول سفید و جنس بر تعداد گلبول قرمز مایع معنی دار بوده است (05/0< p). همچنین بین تعداد گلبول های قرمز مایع پریکارد و خون و همچنین تعداد گلبول های سفید این دو اختلاف معنی داری مشاهده شد (001/0< p). همبستگی بین تعداد گلبول های قرمز مایع پریکارد و خون مستقیم و بسیار ضعیف (17/0 =rsp) و در مورد تعداد گلبول های سفید آنها مستقیم و ضعیف (28/0=rsp) بود. در شمارش تفریقی، میانگین و خطای معیار درصد نوتروفیل ها، لنفوسیت ها، مونوسیت ها و ائوزینوفیل های مایع پریکارد به ترتیب 6/1±2/52 (درصد)، 7/1±1/46 (درصد)، 2/0±3/1 (درصد) و 2/0±8/0 (درصد) تعیین گردید. انجام آزمون های آماری مشخص نمود، اگرچه بین نوتروفیل ها، لنفوسیت ها و مونوسیت های مایع پریکارد و خون اختلاف معنی داری وجود دارد (001/0< p) اما تفاوت درصد ائوزینوفیل ها در این دو معنی دار نمی باشد (05/0> p). همچنین همبستگی بین نوتروفیل ها، لنفوسیت ها، مونوسیت ها و ائوزینوفیل های مایع پریکارد با خون مستقیم و بسیار ضعیف (به ترتیب 04/0 =rsp، 05/0 =rsp، 08/0 = r و11/0 =rsp) بود. اثر سن بر درصد ائوزینوفیل های پریکارد معنی دار (05/0< p) و تاثیرسن و جنسیت بر درصد سایر گلبول-های آن بی معنی تشخیص داده شد (05/0> p). میانگین و خطای معیار غلظت فیبرینوژن، پروتئین تام و گلوکز در مایع پریکارد به ترتیب 2/4±9/146 (میلی گرم در دسی لیتر)، 07/0±05/2 (گرم در دسی لیتر) و 5/3±9/100 (میلی گرم در دسی لیتر) بود. بررسی های آماری نشان داد که اختلاف بین میزان فیبرینوژن، پروتئین تام و گلوکز در مایع پریکارد با خون معنی دار بوده است (001/0< p). همبستگی بین فیبرینوژن مایع پریکارد و خون مستقیم و بسیار ضعیف (15/0= r)، بین پروتئین تام این دو مایع مستقیم و ضعیف (24/0= rsp) و تنها بین گلوکز آنها مستقیم و متوسط (42/0= rsp) تعیین گردید. تاثیرسن و جنس بر فیبرینوژن پریکارد معنی دار (05/0< p) اما بر غلظت گلوکز و پروتئین تام آن معنی دار نبود (05/0<p). به طور خلاصه و بر اساس نتایج بررسی حاضر به نظر می رسد که مایع پریکارد گاومیش رودخانه ای خوزستان، ویژگی هایی شبیه به مایع صفاقی گاو را داشته باشد. همچنین نزدیکی برخی مشخصات آن به ترانسودای اصلاح شده قابل توجه می باشد. این امر می بایست در تحلیل نتایج پاراسنتز مایع پریکارد گاومیش های مشکوک به بیماری های قلبی به ویژه بیماری های پریکارد مد نظر قرار گیرد.