جوانی، زیباترین فصل از کتاب زندگی، همواره در ادوار مختلف مورد توجّه پدید آورندگان آثار گوناگون اعم از دینی، روان شناسی، ادبی و... بوده است. لزوم توجّه به جوانان، بهره جویی از توان همه جانبه آنان و مد نظر قرار دادن یافته های تحقیقات در برنامه ریزی ها و دفع چالش ها توسّط دست اندرکاران امور جوانان، بخشی از اهداف تحقیق مورد نظر را تشکیل می دهند. در پایان نامه مدنظر، موضوع «جوان و جوانی در آثار منتخب قرن پنجم تا هشتم» مورد پژوهش قرار گرفته است. آنچه ضرورت توجّه به چنین موضوعی را فراهم می سازد، عدم توجّه به آن به صورتی گسترده، لزوم درک سلایق، صفات و توانمندی های جوانان و میزان توجّه صاحبان آثار دوره مورد تحقیق به موضوع مدنظر است. تحقیق پیش روی، شامل بخش هایی از قبیل محدوده سنی جوانی، جوانی در آیات و روایات، جوانی از دیدگاه روان شناسی و جوانی در متون نثر و نظم دوره مورد تحقیق می باشد. در بخش اخیر که مهم ترین قسمت پایان نامه را نیز شامل می گردد، ابتدا صفات استخراج شده از متون، به انواع ظاهری و درونی منقسم شده، هر یک از جنبه های مثبت و منفی صفات مورد توجّه قرار گرفته اند. صفات در فصولی جداگانه و به گونه الفبایی قرار گرفته اند که در ابتدای آن ها، توضیحی کوتاه و کلّی از یافته های درون شواهد مثال، جهت روشنگری کلی مخاطب از عنوان مورد نظر آورده شده است. به علاوه، نحوه قرار گرفتن شواهد مثال بر حسب قرون تألیف آنها می باشد. همچنین در متون نظم و نثر دوران مورد مطالعه که شامل 7 اثر منثور و 16 اثر منظوم می باشد بیشتر اوصاف جوانان را صفات مثبت و درونی شکل می بخشند و صفات درونی و منفی، بیرونی مثبت و بیرونی منفی در مراتب بعدی جای گرفته اند. بیشترین اوصاف ذکر شده از نظر کمّیت شامل جوان و جوانی، جوانمردی، جوان بختی، بی بقایی، پندگریزی و زیبایی ظاهری است. همچنین از 171 صفت مرتبط با جوانان، 154 مورد درونـی و 17 مورد صفـات بیرونـی است. در ضمن از 154 مورد صفات درونی، 96 مورد را صفات مثبت و 58 مورد را صفات منفی تشکیل می دهند و از 17 مورد صفات مرتبط با ظاهر جوانان، 2 مورد را صفت منفی و 15 مورد باقیمانده را صفات مثبت تشکیل می دهند.